Πολιτισμός 2019-2023 στον Δήμο Παύλου Μελά

Ο Δήμος Παύλου Μελά, σύνολο τριών μεγάλων περιοχών που υπήρξαν ανεξάρτητοι Δήμοι στο παρελθόν, οδεύει προς μια πενταετία στην οποία θα γιορτάσει τα εκατόχρονα σημαντικών γεγονότων. Ένας αιώνας από το μεγάλο κύμα των προσφύγων της Μικρασιατικής Καταστροφής (1922), ένας αιώνας από την έλευση Καυκασίων Προσφύγων (1919-1921) και ένας αιώνας και μια δεκαετία από τον πρώτο προσφυγικό οικισμό του Λεμπέτ (1914).

Ο Δήμος Παύλου Μελά βρίσκεται στην άκρη της Θεσσαλονίκης. Έχει λοιπόν αστικό ιστό και έχει και ύπαιθρο, έχει γη με λόφους και χείμαρρους. Και έχει στην καρδιά του εκτάσεις και κτίρια που απαιτούν άλλη χρήση και νέο ρόλο στο 21^ο αιώνα.

Ο Δήμος Παύλου Μελά έχει αυτοδιοικητική ιστορία και συνέχεια. Μπορεί να ρίξει μια ματιά πίσω του και να βαδίσει μπροστά. Ένας τομέας που συντελεί στην αυτογνωσία και εξοπλίζει με εφόδια και αυτοπεποίθηση τις τοπικές κοινωνίες είναι η Μάθηση, η Μνήμη και η Τέχνη, δηλαδή ο Πολιτισμός αυτοπροσώπως.

Πολιτισμός

Το πρώτο πράγμα που έκαναν οι πρόσφυγες όταν έστησαν το φτωχικό τους στη νέα τους γη, το 1914 και το 1922 ήταν να φυτέψουνε ένα λουλούδι σε μια γλάστρα και να κρεμάσουνε μια δαντέλα στο παραθύρι τους. Γνώριμή μας εικόνα που αποτυπώθηκε στον κινηματογράφο, στο λαϊκό τραγούδι, στη ζωγραφική και στη λογοτεχνία. Η ομορφιά ήταν πάντα κάτι που γαλήνευε την ψυχή και το έκανε και σε δύσκολους καιρούς και σε καιρούς πιο εύκολους.

Κάθε μεγάλο γεγονός της χώρας μας (αλλά και κάθε χώρας) εξελίσσεται με την ταυτόχρονη προσφυγή στην Τέχνη (τραγούδι, εμβατήριο, ύμνος, αφίσα, λάβαρο, μανιφέστο, προκήρυξη, ποίημα) και αφήνει βέβαια σ’ αυτήν το αποτύπωμά του για να εμπνεύσει και επόμενες γενιές. Ο Γιάννης Ρίτσος έγραψε ένα Μοιρολόι πάνω στη δίνη των γεγονότων του Μάη του 1936, αλλά ο Μίκης Θεοδωράκης το έφερε στα χείλη όλων μας στη δεκαετία του 1960 ως κύκλο τραγουδιών,  και από τότε συντροφεύει κάθε αγώνα και συγκέντρωση για λαϊκά αιτήματα. Ο γνωστός σε όλους μας Επιτάφιος. Κι ο Τάσος τον ζωγράφισε συγκλονιστικά ακόμη πιο μετά. Το έργο τέχνης γεννιέται από ανάγκη και ζει μέσα από την προβολή του. Όταν φτάνει σε αυτιά και μάτια των ανθρώπων για τους οποίους δημιουργήθηκε και πάλλεται μαζί τους.

Τίποτε χωρίς Τέχνη, τίποτε χωρίς Πολιτισμό. Αυτό μας διδάσκει η Ιστορία μας, αυτό επιβάλλει η Παράδοσή μας. Αλλιώς θα μας πάρει από κάτω και θα καταντήσουμε να απευθυνόμαστε στον λαό όπως κάποια παλιότερη διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά, η οποία σε προεκλογικό κείμενο που στεγαζόταν κάτω από τον τίτλο «Το πρόγραμμά μας γίνεται πράξη», τον Ιανουάριο του 2014 με φόντο τις εκλογές του Μαΐου, εξηγούσε τις φοβερές και τρομερές επιτυχίες της με το βαρύγδουπο: «Περιορίσαμε όλες τις δαπάνες που αφορούν πολιτιστικές εκδηλώσεις».

Για κάποιους ο πολιτισμός είναι ένα παράσιτο που φυτρώνει μόνο σε καιρούς επιδοτήσεων, σε καιρούς όπου πρόεδροι και αντιπρόεδροι νομικών προσώπων του δήμου αμείβονταν για πολιτιστικό έργο που προσέφεραν οι φορείς τους. Σε καιρό κρίσης και μειωμένων απολαβών το λόγο έχουν οι περικοπές και τα ψαλίδια. Η εύκολη λύση δεν είναι και η σωστή λύση. Η οικονομική συγκυρία είναι ασφυκτική για τα λαϊκά στρώματα, αλλά δεν μπορεί να είναι άλλοθι για να κρύψουμε τη γύμνια μας όταν δεν έχουμε πολιτική να εφαρμόσουμε και προσφεύγουμε στον άκρατο λαϊκισμό βαφτίζοντας περιττή σπατάλη την πολιτιστική πολιτική. Φαντάζεται κανείς αν και οι καλλιτέχνες κάθε εποχής έβαζαν ως προαπαιτούμενο την οικονομική τους ευμάρεια για να δημιουργήσουν το έργο τους, όπως οι θεόσταλτοι πολιτικοί που κάνουν πολιτισμό μόνο αν περισσεύουν κονδύλια;

Τι είναι λοιπόν ο Πολιτισμός; Και μάλιστα σε καιρό οικονομικής κρίσης;

Ο πολιτισμός οφείλει να διατρέχει ως φιλοσοφία τη γενικότερη πολιτική του Δήμου Παύλου Μελά. Κάθε τομέας εφαρμογής των πολιτικών προθέσεων της διοίκησης πρέπει να αποπνέει την αύρα μιας αισθητικής και καλλιτεχνικής αντίληψης από τον τομέα της καθαριότητας μέχρι τον τομέα της πολεοδομικής παρέμβασης.

Ο πολιτισμός όμως είναι και ιδιαίτερο τμήμα της γενικότερης πολιτικής του Δήμου Παύλου Μελά. Είναι, δηλαδή, ένα οργανωμένο σύνολο πολιτικών πράξεων με άμεσο πολιτιστικό αντικείμενο:

Ο πολιτισμός ως τμήμα της πολιτικής

Ερωτήματα που πρέπει να απασχολούν τη διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά και στα οποία πρέπει, διά της πολιτιστικής της πολιτικής, να απαντήσει είναι:

·                Υπάρχει κάτι από το παρελθόν το οποίο πρέπει να αναδείξουμε και να το προστατεύσουμε από τη λήθη;

·                Υπάρχει κάτι στο παρόν που απαιτεί την προσοχή μας;

·                Υπάρχει κάτι που μπορούμε να αφήσουμε για παρακαταθήκη στο μέλλον;

Για το παρελθόν:

·                Το όνομα του Θεόκλητου Καρυπίδη και του Φόρη Παροτίδη δεν μπορεί να το αναγνωρίζουν μόνο όσοι κατοικούν στους ομώνυμους δρόμους∙ μια σωστή διοίκηση ακολουθεί τέτοια πολιτική ώστε να κάνει κοινωνούς του συγγραφικού έργου τους όλους τους πολίτες του δήμου. Το ίδιο πρέπει να κάνει με μουσικούς, ηθοποιούς και άλλους καλλιτέχνες οι οποίοι ομόρφυναν με την παρουσία τους αυτόν τον τόπο.

·                Πρέπει να γίνουν γνωστά στους πολίτες του δήμου μας όλα τα έργα των ανθρώπων που, χωρίς να έχουν γεννηθεί εδώ, έγραψαν για την περιοχή μας. Τα γραπτά για το στρατόπεδο Παύλου Μελά στον καιρό της Κατοχής, τα ποιήματα του Ντίνου Χριστιανόπουλου, τα οδοιπορικά του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη οφείλουν να συμπληρωθούν και με άλλα και να αποτυπωθεί το Ανθολόγιο των αναφορών στο δήμο μας και στις Δυτικές Συνοικίες γενικότερα.

·                Πρέπει να καταγραφούν και να συγκεντρωθούν όλα τα τεκμήρια των δραστηριοτήτων της νεολαίας από τη δεκαετία του 1920 μέχρι σήμερα. Αθλητισμός, προσκοπισμός, σχολεία, πολιτιστικοί σύλλογοι, κατηχητικά, κατασκηνώσεις έχουν κατά καιρούς εμπνεύσει και απασχολήσει μεγάλα κομμάτια της νεολαίας και πρέπει να βρεθεί ο φορέας που θα κάνει υπόθεσή του τη διάσωση αυτού του υλικού.

·                Πρέπει να ανοίξει ένας ονομαστικός κατάλογος με όλους τους ανθρώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που έβαλαν ο καθένας με τον τρόπο του το λιθαράκι τους σ’ αυτόν τον τόπο.

·                Η Ιστορία των κατοίκων αυτού του Δήμου πρέπει να αποτυπωθεί με κάθε πρόσφορο τρόπο, ακαδημαϊκό ή καλλιτεχνικό και να συγκροτηθεί ένα πλήρες Ιστορικό Αρχείο επειδή ο τόπος χωρίς τους ανθρώπους είναι Έρημος και οι άνθρωποι χωρίς μνήμη είναι Μόνοι.

Για το παρόν:

·                    Κανείς δημιουργός έργου τέχνης να μη νιώσει μόνος του. Σταθερός άξονας της πολιτικής πρέπει να είναι η παροχή βήματος σε νέους και παλιότερους δημιουργούς που συνεχίζουν να γράφουν, να ζωγραφίζουν, να τραγουδούν, να παίζουν μουσική, να κάνουν θέατρο, κινηματογράφο, χορό και να υπηρετούν κάθε άλλη μορφή τέχνης. Γνωρίζουμε το σπίτι μας και μετά τον κόσμο όλο.

·                   Οι συνοικίες που αναπτύσσονται στις παρυφές μιας μεγάλης πόλης είναι φυσικό να στερούνται κάποιων δομών και θεσμών που δεν λείπουν από το κέντρο της. Καταφεύγουν λοιπόν σε λύσεις που στηρίζονται στις δικές τους δυνάμεις. Ο πολιτισμός που φυτρώνει στις ερασιτεχνικές ομάδες των συνοικιών δεν έχει την πληρότητα ενός πολιτιστικού μορφώματος με πολλές εκφάνσεις, δεν είναι όμως και αμελητέος. Αν και συνήθως ταυτίζεται με το θέατρο δεν λείπουν και οι υπόλοιπες μορφές.

o   Μια διοίκηση που σέβεται τον εαυτό της πρέπει να προβάλλει και να βοηθάει με κάθε τρόπο το έργο των συλλόγων αλλά και των ομάδων πολιτών που δραστηριοποιούνται στον δήμο και έχουν πολιτιστική, λαογραφική, και κάθε είδους κοινωνικοπολιτική δραστηριότητα που συμβάλλει στην δημιουργία πολιτιστικού προϊόντος, συντηρεί τη συλλογική μνήμη και παρακολουθεί με δημοκρατική ευαισθησία κοινωνικά προβλήματα που διογκώνονται σε συνθήκες κρίσεις και απαιτούν την αλληλεγγύη και την αλληλοκατανόηση χωρίς κανενός είδους αποκλεισμό.

o   Μέσα στο στρατόπεδο Παύλου Μελά με τη νέα του μορφή ως Μητροπολιτικού Πάρκου θα πρέπει να στεγαστεί ένας Οίκος ερασιτεχνικών ομάδων

o   και μία Τράπεζα Μνήμης και Τέχνης ώστε να συγκεντρωθεί ό,τι έγινε. Οδηγός τα τεύχη της Πόλης με τα αφιερώματα στους εκλεγμένους της Σταυρούπολης και τους κεκοιμημένους αιρετούς και στο Φεστιβάλ Παιδείας.

·                    Η διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει κάνει ό,τι είναι δυνατόν για να αποκαλύπτει το αποκρουστικό πρόσωπο του φασισμού και να αποτρέπει κάθε προσπάθεια αναβίωσής του με οποιαδήποτε αφορμή και σε οποιονδήποτε κοινωνικό χώρο. Το Μητροπολιτικό Πάρκο του Στρατοπέδου Παύλου Μελά πρέπει να αναδίδει την αύρα της Δημοκρατίας και να έχει ευδιάκριτο το αντιφασιστικό στίγμα του. Η Ιστορία πρέπει να είναι πανταχού παρούσα.

·                Η διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε να πληροφορεί τους πολίτες του δήμου για ό,τι είναι χρήσιμο και καλό. Καταργήθηκε από τις προηγούμενες διοικήσεις το δημοτικό περιοδικό. Υπάρχει η αναγκαιότητα για έντυπη παρουσία με αρχές και ποιότητα. Ποιότητα η οποία πρέπει να υπάρχει και στα διαδικτυακά μέσα του δήμου που πρέπει να έχουν σαν στόχο να αποτελούν την εικόνα του δήμου μας και όχι την (ρετουσαρισμένη, άρα πλαστή) εικόνα της, κάθε φορά, διοίκησής του.

·                Η διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε να συνεργαστεί με φορείς εκτός του δήμου και να φιλοξενήσει γεγονότα μουσικά, θεατρικά, εικαστικά αξιοποιώντας τους χώρους που διαθέτει και που πρέπει να αποκτήσει. Να εμπλουτίσει τον πολιτιστικό χάρτη της πόλης με νέα σημεία. Να μπει κόσμος στα στρατόπεδα και σε όλα τα σημεία του δήμου μας που τώρα είναι απλώς γη και με την κατάλληλη φροντίδα μπορούν να γίνουν τόποι εκδηλώσεων απαράμιλλης ομορφιάς.

Για το μέλλον:

·                Τα παιδιά είναι το μέλλον και μια καλή διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε να συνεχίσει να παρέχει καλλιτεχνική παιδεία συμπληρωματική του δημόσιου σχολείου.

·                Μια καλή διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε να εμπλουτίζει συνεχώς και με κάθε τρόπο τις δημοτικές βιβλιοθήκες και συνεργαζόμενη με όλα τα σχολεία να καθιερώσει μια αναγνωστική κουλτούρα στους μαθητές και τις μαθήτριες πέρα από την βασανιστική ρουτίνα του υποχρεωτικού σχολικού μαθήματος. Να νιώσουν την ανάγνωση ως απόλαυση και όχι ως καταναγκασμό.

·                Μια καλή διοίκηση του Δήμου Παύλου Μελά πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατόν ώστε ο δήμος να αποκτήσει τις υποδομές που είναι αναγκαίες για να στηθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα ένα πλέγμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων στους κατάλληλους χώρους με τον κατάλληλο υλικοτεχνικό εξοπλισμό.

Νοέμβριος-Δεκέμβριος 2018

ΥΓ Το κείμενο μου ζητήθηκε από έναν φίλο υποψήφιο δήμαρχο στον Δήμο Παύλου Μελά για τις ανάγκες ενός τεύχους που θα κυκλοφορούσε μέχρι τον Φεβρουάριο του 2019. Είχα ένα βασικό κείμενο το οποίο είχε παρουσιαστεί ως προγραμματική θέση ενός άλλου υποψηφίου δημάρχου, στον ίδιο Δήμο, σε προγενέστερες δημοτικές εκλογές και το επικαιροποίησα (και το μεγάλωσα κομματάκι). Επειδή το κείμενο εκφράζει τις προσωπικές μου θέσεις και επειδή το τεύχος που θα το φιλοξενούσε δεν κυκλοφόρησε (ακόμη;) κι επειδή είμαι παρορμητικός τύπος το καταθέτω ως συμβολή μου στις ερχόμενες δημοτικές εκλογές.