Μονή Λαζαριστών, ένα κτίριο "αφηγείται"...

Την ξέρουμε για τα θέατρα που λειτουργούν εκεί, τον ανοικτό συναυλιακό χώρο ή το μουσείο. Οι κάτοικοι της περιοχής ίσως θυμούνται πώς ήταν πριν από την ανάπλαση, όλοι ρίχνουν μια ματιά στο απέναντι ερειπωμένο κτίριο. Όμως, η ιστορία της Μονής Λαζαριστών ξεκινά από πολύ παλιά.

Στα κτήματα που υπήρχαν σ’ αυτήν την περιοχή της δυτικής Θεσσαλονίκης, κάπου στον 19ο αιώνα καθολικοί μοναχοί του τάγματος των Λαζαριστών αποκτούν τη βάση από την οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους Βούλγαρους της Μακεδονίας που ήθελαν να ενταχθούν στην Καθολική Εκκλησία.
«Με τη βοήθεια των Λαζαριστών, οι αδελφές του Ελέους κτίζουν το 1862 το κτίριο που είναι απέναντι στη γνωστή τώρα ως Μονή Λαζαριστών» λέει ο Σπύρος Λαζαρίδης, καθηγητής στη Μέση Εκπαίδευση και συγγραφέας, αλλά και ο επιμελητής της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας έκθεσης με τίτλο «Ελαιώνας/Ζeitenlik - Ιεροσπουδαστήριο της Μονής Λαζαριστών», η οποία εγκαινιάζεται στις 5 Οκτωβρίου.
Εκείνο το κτίριο καταστρέφεται το 1890 και στη θέση του κτίζεται το νέο, αυτό που αντικρίζει ο επισκέπτης τώρα ως ερείπιο από τη μια πλευρά του δρόμου. Όμως το 1886, απέναντι ακριβώς κτίζεται το Μεγάλο Ιεροσπουδαστήριο, αυτό που τώρα γνωρίζουμε ως Μονή Λαζαριστών.
«Αυτό φιλοξενούσε σχολές για δασκάλους και ιερείς κυρίως Βουλγάρους, και απέναντι στις Καλόγριες, όπως τις λέμε, υπήρχε ορφανοτροφείο και παιδικοί σταθμοί. Αυτό στην έκθεση θα το δείτε σε φωτογραφίες και σ’ ένα εκπληκτικό χαρακτικό» συνεχίζει ο Σπύρος Λαζαριδης, ένας από τους αφοσιωμένους στην ανίχνευση της ιστορίας του τόπου όπου ζει και εργάζεται.

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΤΟΠΟΥ
Έχει ήδη στο ενεργητικό του, πέρα από τα άλλα βιβλία του, και δύο αφιερωμένα στην ιστορία της περιοχής. «Από το Βαρδάρι ώς το Δερβένι» το ένα, «Δι’ εγκαταστάσεως 1914» το δεύτερο. Τα δύο αυτά βιβλία, εμπλουτισμένα με νέα στοιχεία, αποτελούν το βιβλίο «Η μοναξιά του Ζέιτενλικ», που εκδόθηκε πρόσφατα. Έτσι ο Σπύρος Λαζαρίδης, ως ο πλέον κατάλληλος, ανέλαβε μαζί με την εταιρεία που διοικεί τη Μονή Λαζαριστών να οργανώσουν την έκθεση, που στόχο έχει, όπως λέει, «να δώσει το πραγματικό ιστορικό υπόβαθρο των κτιρίων».
Υπήρχαν εκεί. Ως ερείπιο το ένα, ως χώρος όπου είχαν βρει καταφύγιο πρόσφυγες από το 1922 ώς τις μέρες μας το άλλο. Οι σεισμοί του 1978 τους υποχρέωσαν να το εγκαταλείψουν και έτσι έμεινε σιωπηλό και ξεχασμένο για χρόνια.
Μια παρέα φίλων μαζί με τον κ. Λαζαρίδη αποφασίζουν, το 1991, να φωτίσουν τα προβλήματα της δυτικής Θεσσαλονίκης. «Θελήσαμε σε μια από τις πρώτες εκδηλώσεις μας να μάθει ο κόσμος την ιστορία του κτιρίου. Είχε γίνει και ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός από τον δήμο Σταυρούπολης για την αξιοποίησή του και αποφασίσαμε να κάνουμε μέσα στο ερείπιο κάτι συναυλίες. Τότε, όταν το καθαρίζαμε και φωτογραφίζαμε τους χώρους, έρχονταν πολλοί και μας ζητούσαν συγκινημένοι να μπουν μέσα, εκεί όπου είχαν ζήσει για χρόνια». Λίγες από τις μνήμες εκείνων των χρόνων αποτυπώθηκαν και τώρα οι διοργανωτές της έκθεσης ελπίζουν «να γεννήσει αυτή η έκθεση νέα τεκμήρια για την περίοδο της παρακμής, για να ολοκληρωθεί το πορτρέτο του κτιρίου».

ΑΔΡΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ ΕΝΟΣ ΠΟΡΤΡΕΤΟΥ
Οι πρώτες γραμμές αυτού του πορτρέτου είναι οι φωτογραφίες που έχουν διασωθεί από τις διάφορες φάσεις της ζωής του, κείμενα- μεταξύ των οποίων και ένα του Ντίνου Χριστιανόπουλου- και άλλα ντοκουμέντα.
«Η δυτική Θεσσαλονίκη είναι ‘άγνωστη γη’ για τη Θεσσαλονίκη και η σχετική βιβλιογραφία αναφέρεται κυρίως στο κέντρο της πόλης. Έτσι κινηθήκαμε στις παρυφές της βιβλιογραφίας για να βρούμε έστω και μια μικρή αναφορά. Λείπει και το αρχειακό υλικό, αφού οι περιφερειακοί δήμοι είναι μεταγενέστεροι» προσθέτει ο Σπύρος Λαζαρίδης.
Στην κατά το δυνατόν ολοκλήρωση της εικόνας της Μονής αλλά και της γύρω περιοχής θα βοηθήσει και το θεατρικό δρώμενο με τίτλο «Πάνω στο χρόνο», που θα παρουσιαστεί σε σκηνοθεσία Ελένης Δημοπούλου βασισμένο σε μαρτυρίες προσφύγων, άρθρα ξένων δημοσιογράφων, θεατρικά και άλλα κείμενα, ενώ στις 31 Οκτωβρίου ο συγγραφέας Σάκης Σερέφας και η αρχιτέκτων Παρασκευή Κούρτη θα παρουσιάσουν το βιβλίο του Σπύρου Λαζαρίδη «Η μοναξιά του Ζέιτενλικ».
Η είσοδος στην έκθεση, που θα λειτουργεί ώς τις 5 Νοεμβρίου, είναι ελεύθερη. Πληροφορίες στο www.monilazariston.gr και στο 2310-589200.

του Κώστα Μαρίνου

εφημερίδα Μακεδονία 02/10/2012