Πέμπτη, Δεκεμβρίου 28, 2017

Οι Φράγκοι της Σαλονίκης


Η κοινότητα των "Φράγκων", σαν μια ασήμαντη για τους ιστοριογράφους λεπτομέρεια στον κορμό της Θεσσαλονίκης, λείπει από τις περισσότερες εξιστορήσεις για την πόλη ή καταλαμβάνει ελάχιστο χώρο στην τοπική ιστορική παραγωγή. 
Και όμως η σχέση της πόλης με τους καθολικούς ξεκινάει από πολύ παλιά και μέσα από αυτήν την επαφή ξεπηδούν γεγονότα που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην πορεία της Θεσσαλονίκης μέσα στον χρόνο. Με ιστορίες οι οποίες πλήγωσαν, όπως η άλωση από τους Νορμανδούς και η λατινοκρατία, με παρεμβάσεις που επηρέασαν καθοριστικά την πορεία της πόλης, όπως η εκπαιδευτική και πολιτιστική δραστηριότητα της καθολικής κοινότητας και με ανιδιοτελείς συνεισφορές που έμειναν βαθειά χαραγμένες και με ευγνωμοσύνη στις μνήμες των Θεσαλονικέων όπως η λειτουργία του νοσοκομείου των Αδελφών του Ελέους "Άγιος Παύλος".

Το οπισθόφυλλο του νέου βιβλίου του ΚΙΑΘ είναι λιτό, μα όλη η έκδοση είναι στιβαρή και αναγκαία. Η ποιότητα και η αλήθεια των κειμένων θα κριθούν από κοινό και ειδικούς. Η προσπάθεια όμως έπρεπε να γίνει και έγινε όπως γίνονται όλα τα καλά πράγματα: πρώτα η κουβέντα μεταξύ φίλων και το ενθαρρυντικό χτύπημα στην πλάτη που σημαίνει προχώρα, αδελφέ, μαζί σου και μετά η δουλειά, η πολλή δουλειά.

Ο πρώτος που έβαλε το χεράκι του και πάτησε πολλές φορές το κουμπί της φωτογραφικής του μηχανής ήταν ο Κώστας Κρικέλης. Έστησε ένα φωτογραφικό λεύκωμα με εικόνες από το Καθολικό Κοιμητήριο στις παρυφές της οδού Λαγκαδά. Έκανε καλή δουλειά, ήθελε όμως συνδρομή στην τεκμηρίωση των εικόνων, ήθελε το ένα κλικ παραπάνω. Έτσι μπήκε στο παιχνίδι ο φίλος του και συνεργάτης του στο Κέντρο Ιστορίας Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης, ο Γρηγόρης Μπρέντας με το βαρύ φορτίο να τροφοδοτήσει το λεύκωμα με επεξηγηματικές λεζάντες. Τρώγοντας όμως έρχεται η όρεξη. Διαπίστωσε ψάχνοντας το βιβλιογραφικό κενό και πήρε την σοβαρή απόφαση να το καλύψει, όσο μπορούσε κι όσο άντεχε. Άντεξε κι έτσι εκτός από λεζάντες και βιογραφικά στοιχεία το λέυκωμα απόκτησε ένα αναλυτικό χρονικό της παρουσίας των καθολικών στη Θεσσαλονίκη. Ο τρίτος της παρέας, ένιωθε ήδη υποχρεωμένος γστους άλλους δυο, επειδή εκτίμησαν την μέχρι τότε ερευνητική δουλειά του, δημοσιεύοντας κείμενά του στο περιοδικό τους, εκδίδοντάς του ένα βιβλίο για τον πρώτο κομουνιστή κοινοτάρχη (και δήμαρχο χωρίς θητεία) στην περιοχή της Θεσσαλονίκης. Έτσι τους τάζει ένα δώρο. Είχε από καιρό εντοπίσει μία επιστολή που έδινε την ακριβή ημερομηνία ίδρυσης του Καθολικού Κοιμητηρίου στη δυτική Θεσσαλονίκη και τους υποσχέθηκε την παρουσίαση αυτής της επιστολής. Η νόσος των ερευνητών όμως τον χτύπησε αλύπητα και στο κείμενό του, προχώρησε περισσότερο κι έτσι αποκαλύπτονται στοιχεία της παρουσίας των Λαζαριστών στη δυτική ύπαιθρο της Θεσσαλονίκης άγνωστα και, φυσικά, αδημοσίευτα έως τώρα από άλλους ερευνητές. Το δώρο, εκτός που έγινε μεγαλύτερο, επέστρεψε και στον δωρητή αφού πήρε την μορφή ενός τίτλου τον οποίο, χωρίς δισταγμό, ενέταξε στους υπόλοιπους με τους οποίους ξορκίζει τους δαίμονές του.

ΥΓ
Το βιβλίο, για την ώρα, διατίθεται από λίγα βιβλιοπωλεία της δυτικής και ανατολικής Θεσσαλονίκης: 1) βιβλιοπωλείο Πάπυρος, Φιλιππουπόλεως 70, τηλ. 2310720843, 2) βιβλιοπωλείο mybookstore.gr Σταυρούπολη, Ελ.Βενιζέλου 1, τηλ. 231 066 7893 3) βιβλιοπωλείο mybookstore.gr Καλαμαριά,Τάκη Οικονομίδη 58, τηλ. 231 309 0929.

Τετάρτη, Δεκεμβρίου 06, 2017

Περί Ρέτσου, εκ του Τύπου, σποράδην

Για τις ανάγκες του διηγήματός μου "Οικόπεδα επί της ασφάλτου" (βιβλ. Ίχνη όζας, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2013) χρειάστηκε να ψάξω στις εφημερίδες για τις δεκαετίες 1950 και 1960. Ένα μικρό απάνθισμα δημοσιευμάτων που έπεσαν στην αντίληψή μου:

Τον Φεβρουάριο του 1958, εννέα μήνες πριν να γεννηθώ, αναγνωρίζεται το "Σωματείον ιδιοκτητών οικοπέδων Βίλλες Ρέτσου" το οποίο εκτός των οικονομικών λόγων που οδήγησαν στην ίδρυσή του, επικαλείται και την "ηθική και εκπολιτιστική εξύψωσιν" των μελών του.
Ένα μήνα μετά τη γέννησή μου, καλούνται τα μέλη του συλλόγου σε γενική συνέλευση για το "σοβαρώτατον θέμα: ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΟΥ" με το δίλημμα "επέκτασις του δικτύου ή όχι".  Ένα χρόνο μετά η γενική συνέλευση συγκαλείται και για ζητήματα όπως το συγκοινωνιακό, το αποχετευτικό, η επέκταση του σχεδίου πόλεως κτλ.
Τρεις μήνες πριν αρχίσω να πηγαίνω στο σχολείο ο Π. Ρέτσος στήνει "ανεξάρτητον προοδευτική παράταξιν" και διεκδικεί τον Δήμο Σταυρουπόλεως.
Στη Σταυρούπολη η ΕΔΑ στηρίζει τον Μπουτζάνη, "συνταξιούχο σιδηροδρομικό, τέως πρόεδρον κοινότητος", ενώ ο Ρέτσος οργώνει τη συνοικία για προεκλογικές συγκεντρώσεις.
Τις εκλογές τις κέρδισε ο Μωραϊτόπουλος και δεύτερος βγήκε ο Μπουτζάνης. Ο Ρέτσος, τρίτος και τελευταίος, παρά το σπρώξιμο από την εφημερίδα.
Μαθητή πια με βρίσκει η είδηση, ακριβώς ένα χρόνο μετά τις εκλογές, πως οι κληρονόμοι του Κωνσταντίνου Ρέτσου (βλ. κείμενο Μάκη Διάκου) καλούν με επείγουσα πρόσκληση "τους αγοράσαντας διά προσυμφώνου" αγροτεμάχια να σπεύσουν "προς υπογραφήν οριστικών συμβολαίων" αλλιώς θα χάσουν την περιουσία τους.
Τέσσερις μήνες μετά τελείται το ετήσιο μνημόσυνο του Κωνσταντίνου Ρέτσου στην εκκλησία της Αγίας Παρασκευής κι εγώ είμαι στη δευτέρα δημοτικού.
Η περιοχή της Ηλιούπολης και του Ευόσμου γεμίζουν από νέους οικοπεδούχους και τα τζιμάνια αρχίζουν να διαφημίζουν νέα οικόπεδα στην περιοχή ΤΙΤΑΝ, όπου θα στηθεί "ο καλύτερος μελλοντικός συνοικισμός Θεσσαλονίκης"! Μισό χρόνο πριν έρθω στη Θεσσαλονίκη, όπου θα συνεχίσω την τρίτη δημοτικού, η εφημερίδα νιώθει την ανάγκη να μιλήσει για οικοπεδοφάγους, οικοπεδοποίηση χωραφιών και έγκλημα "εις βάρος της Θεσσαλονίκης".
Εμείς αγοράσαμε από τον Αλεξιάδη, ένα οικόπεδο δίπλα στην Παπάγου, Εύοσμο μεριά.


Κυριακή, Νοεμβρίου 19, 2017

Από τον Ξέρξη στον Σαρράιγ / Χρονικό διαμόρφωσης της δυτικής πλευράς της Θεσσαλονίκης


Η δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης σημαδεύεται από δύο μεγάλους δρόμους και πολλούς χειμάρρους.

Από τους προϊστορικούς χρόνους, οικισμοί ξεφύτρωναν ανάμεσά τους. Στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας διαμορφώνεται μια εικόνα ερημιάς με τρία μικρά τσιφλίκια να ορίζουν τον χώρο που καταλαμβάνουν οι σημερινές δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης. Μετά την απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους, το 1912, η περιοχή δεν προλαβαίνει να γνωρίζει ανθρώπους και να δέχεται εποικίσεις. Κατατρεγμένους και στρατιώτες, λαμπρά κτίρια και νεκροταφεία, αεροδρόμιο και στρατόπεδα, προσφυγικούς οικισμούς και τοπική αυτοδιοίκηση. Οι δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης έχουν τη δική τους ιστορία, τα δικά τους μνημεία, τους δικούς τους ήρωες και καθημερινούς ανθρώπους. Οι δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης είναι η άλλη πλευρά της πόλης, η οποία ήρθε στο προσκήνιο μετά από καταστροφές και έγινε κομμάτι της αναπόσπαστο. Ανταποδίδει μάλιστα με ένα δώρο ζωής και ελπίδας, βγαλμένο από τα σπλάχνα της: μια οικολογική ανάσα, ένα μητροπολιτικό πάρκο για όλη την πόλη.





Η λογοτεχνία της Ολυμπίας Σταύρου, στη Ζώγια


Το φετινό καλοκαίρι κυκλοφόρησε η συλλογή διηγημάτων της Ολυμπίας Σταύρου "Κόκκινο" από τις εκδόσεις University Studio Press. Τον Σεπτέμβριο ανέβηκαν τρεις παραστάσεις με μια θεατρική διασκευή του "Κόκκινου". Η προηγούμενη δουλειά της είναι ποιητική. Το βιβλίο της "Σκόνη σε γυαλιά ηλίου" κυκλοφόρησε το 1997 από τις εκδόσεις Μπιλιέτο. Υλικό από αυτά τα δύο βιβλία και αδημοσίευτα ποιήματα θα παρουσιαστούν στη Ζώγια, τη Δευτέρα 4 Δεκεμβρίου από τη θεατρική ομάδα που ανέβασε το "Κόκκινο".

Πέμπτη, Οκτωβρίου 26, 2017

Το στρατόπεδο Παύλου Μελά, ένα στρατόπεδο...ιστορία


Την Πέμπτη, 2 Νοεμβρίου 2017, 7μμ, στο κτήριο Κ, από τη βορειοδυτική είσοδο του στρατοπέδου Παύλου Μελά (απέναντι από το δημαρχείο Παύλου Μελά), θα προβληθεί (με ελεύθερη είσοδο) το ντοκιμαντέρ "Το στρατόπεδο Παύλου Μελά, ένα στρατόπεδο...ιστορία".

Το ντοκιμαντέρ  "Το στρατόπεδο Παύλου Μελά, ένα στρατόπεδο...ιστορία" είναι μια απόπειρα καταγραφής της ιστορίας του στρατοπέδου, με κέντρο αναφοράς τα χρόνια της Κατοχής. Ένα στρατόπεδο που μετατράπηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπου η ναζιστική βαρβαρότητα άφησε τα σημάδια της! Είναι μια συμβολή στη διάσωση της ιστορικής μνήμης... αλλά και μια φωνή αφύπνισης... γιατί, αλλιώς, η ιστορία επαναλαμβάνεται...

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:
Νίκος Σαμαρίνας (Δ/ντης 6ου Γ/σιου Σταυρούπολης), Ιωάννα Παρλάντζα &  Γιώργος Λαδόπουλος, Ιόλη Πολυδωρίδου, Γεωργία Δαμιανίδου (2ο Γ/σιο Ευκαρπίας)

Τεχνική επεξεργασία ντοκιμαντέρ: Ιωάννα Παρλάντζα

Αφηγητής: Γιάννης Ξενιτόπουλος

Σενάριο - Κείμενα αφήγησης: Γιώργος Λαδόπουλος - Ιόλη Πολυδωρίδου
                                         
Σήμερα... περισσότερο... από ποτέ τα εγκαταλελειμμένα κτήρια του στρατοπέδου, κουφάρια μιας αγνοημένης ιστορίας, φωνάζουν με την πιο δυνατή φωνή τους. Είναι η φωνή της μνήμης που διεκδικεί τον χώρο της μέσα μας ως φύλακας του παρόντος.

Πέμπτη, Οκτωβρίου 05, 2017

Παρουσίαση της "Μνήμης πρώτων" στο Ηλιόλουστο


Στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου, στο Ηλιόλουστο του Κιλκίς, θα παρουσιαστεί από τον συγγραφέα κ. Σπύρο Λαζαρίδη η πολύτομη σειρά «Μελάφτσα, Ηλιόλουστο: μνήμη πρώτων», με αφορμή την κυκλοφορία του πρώτου τόμου, την Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017, 11:30 πμ. Στην εκδήλωση θα γίνει και αναφορά στο πλούσιο αρχειακό υλικό που συγκεντρώθηκε από οικογένειες του χωριού και στον τρόπο αξιοποίησής του στη συγκεκριμένη σειρά.

Τετάρτη, Σεπτεμβρίου 27, 2017

Το βιβλίο μου για το μαγευτικό Ηλιόλουστο



Από το οπισθόφυλλο:

Μία αναζήτηση προσώπων που θα βρουν τη θέση τους πλάι σε
ονόματα. Και αλλιώς: ονοματεπώνυμα, πατρώνυμα μπερδεμένα με
ονόματα συζύγων για τις χήρες, λάθη του καταγραφέα αλλά και
αυθαιρεσίες στην επιλογή επιθέτου από τον καταγραφόμενο,
αναζητούν μάτια και χείλη, ταυτίζονται με ένα βλέμμα και μένουν
έτσι στο νου ως ολοκληρωμένη μνήμη. Αυτό είναι το βιβλίο
«Μελάφτσα, Ηλιόλουστο: μνήμη πρώτων». Το ταξίδι θα ολοκληρωθεί
σε έξι ή επτά μικρούς τόμους και στον καθένα πρόσφυγα που
ξεκίνησε από το Φαχρέλ του Καρς και κατέληξε στη Μελάφτσα της
Μακεδονίας, θα αντιστοιχηθεί μια οικογένεια, συγγενείς και φίλοι,
γεγονότα και καταστάσεις της νέας γης μέχρι που τα ονόματα θα
περάσουν σε νέα πρόσωπα, στα εγγόνια των πρώτων.








Για το βιβλίο:

Μια δεκαετής περιπέτεια με αντικείμενο τον εμπλουτισμό μιας λίστας ονομάτων με φωτογραφίες προσώπων έφτασε στο τέλος της. Καταγράφηκαν οι αρχηγοί οικογενειών που εγκατέλειψαν το φθινόπωρο του 1920 το Φαχρέλ του Καρς και διαμοιράστηκαν σε χωριά της Μακεδονίας. Για όσους από αυτούς έφτασαν στη Μελάφτσα (Ηλιόλουστο) του Κιλκίς τον Μάιο του 1921, αναζητήθηκαν φωτογραφίες. Έτσι συγκροτήθηκε ο πρώτος τόμος της σειράς «Μελάφτσα, Ηλιόλουστο: μνήμη πρώτων». Στους επόμενους τόμους θα δούμε αυτά τα πρόσωπα να πλαισιώνονται από τα άτομα των οικογενειών τους και να συμμετέχουν στις κοινωνικές δραστηριότητες του νέου χωριού τους μέχρι να αποκτήσουν τα πρώτα εγγόνια τους, να αφήσουν τα ονόματά τους παρακαταθήκη. Από κοντά με τους Καυκάσιους του Φαχρέλ, δεκαπέντε μόνο χρόνια αργότερα, έρχονται στο Ηλιόλουστο και κάποιες οικογένειες βλάχων. Μ’ αυτούς θα κλείσει η σειρά. Ένα (ουσιαστικά) βιβλίο που δημιουργήθηκε σελίδα τη σελίδα με υλικό από σεντούκια και κουτιά που είχαν φυλαγμένες φωτογραφίες αγαπημένων προσώπων. Μην σας τρομάζουν τα πολλά ονόματα μέσα στο βιβλίο, δείτε το κι αλλιώς: αυτό το βιβλίο είναι η εκδίκηση των ανωνύμων της Ιστορίας· οι αριθμοί των στατιστικών αποκτούν όνομα, πρόσωπο, οικογένεια, φίλους, χωριό, κοινότητα που θάλλει παρά τα προβλήματα.

Κεντρική διάθεση
Βιβλιοπωλεία mybookstore.gr:
1) Ελ. Βενιζέλου 1, Σταυρούπολη, 56430, τηλ. 2310667893
2) Τάκη Οικονομίδη 58, Καλαμαριά, 55131, τηλ. 2313090929
και στο e-mail: kiriakialexiadou@gmail.com



Για τον συγγραφέα:

Σπύρος Λαζαρίδης

Γεννήθηκε το 1958 στο Ηλιόλουστο του Κιλκίς και από το 1967 μένει στη Θεσσαλονίκη. Τελείωσε το Φυσικό τμήμα της Φυσικομαθηματικής Σχολής  του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και εργάζεται ως καθηγη­τής στη Μέση Εκπαίδευση. Συ­νεργάστηκε με ποιήματα, δοκίμια και μελέτες με τα περιοδικά: «Διαγώνιος», «Οδός Πανός», «Εντευκτήριο», «Τραμ», «Η λέξη», «2 τροχοί», «Θεσσαλονικέων πόλις», «Ο δημότης», «Δυτικώς», «Τάμαριξ», «ΠΟΛΗ».

Ποιήματά του ανθολογήθηκαν στη σειρά «Φωνές» των εκδόσεων Πρόσπερος, στο «Κατάλυμα νέων ποιητών της Θεσσαλονίκης 1980-1989» των εκδόσεων Μπιλιέτο, στο ιταλικό περιοδικό «Private», N. 24, Bologna, Italia, χειμώνας 2002-03 και στην ανθολογία «A century of Greek poetry 1900-2000», Cosmos Publishing, River Vale, New Jersey, 2004.
Έκανε την έρευνα και είχε την επιμέλεια πολλών εκθέσεων ιστορικού ενδιαφέροντος.
Θεατρικά του έργα ανέβηκαν από ερασιτεχνικά σχήματα σε σκηνές της Δυτικής Θεσσαλονίκης από το 2001.
Τελευταίο λογοτεχνικό βιβλίο του: Ίχνη όζας, διηγήματα, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2013.

Τελευταίο βιβλίο του: Εκείθεν της Αγίας Παρασκευής, το τοπίο της δυτικής υπαίθρου της Θεσσαλονίκης (1914-1919), εκδόσεις University Studio Press, 2016.

Τρίτη, Σεπτεμβρίου 12, 2017

Το "κόκκινο" σ' άλλες δυο παραστάσεις

2ο Γυμνάσιο – 2ο Λύκειο Σταυρούπολης
Σύλλογοι Γονέων και Κηδεμόνων

Θεατρικό έργο: ΚΟΚΚΙΝΟ

Παραστάσεις:     
Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2017, 8 μ.μ.
Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2017, 8 μ.μ.

Πολιτιστικό Κέντρο Χρήστος Τσακίρης, οδός Λαγκαδά 221, Σταυρούπολη

Είσοδος με προσκλήσεις:    2ο Γενικό Λύκειο Σταυρούπολης, 2310606007
                                          2ο Γυμνάσιο Σταυρούπολης, 2310667513

              Τον καιρό της παρανομίας, στο σπίτι μας, το πάτωμα της κουζίνας είχε καταπακτή. Εκεί κρύβαμε τους παράνομους. Βήμα άγνωστο ν’ ακούγαμε έξω από την πόρτα, οι σφυγμοί μας πιάναν τους εκατό. Συνθηματικά λόγια, συνθηματικά χτυπήματα, ως κι ο βήχας μάς μιλούσε. Τα πιο δύσκολα ήταν τα βράδια, τότε που ο ύπνος σου κλέβει τις αισθήσεις, σ’ αφήνει εκτεθειμένο, ανυπεράσπιστο. Μόλις ανοίγαμε τα μάτια μας, γρήγορα γρήγορα να ντυθούμε, μη γίνει καμία έφοδος και μας πετύχουν με τα νυχτικά.
Στους παραέξω αυτό δε φαινότανε. Φροντίζαμε τα λουλούδια, καλημερίζαμε τη γειτόνισσα, μαγειρεύαμε, ράβαμε μια φούστα, ένα παλτό, ζούσαμε σκεπασμένοι με τη φλούδα της καθημερινότητας. Κι ήρθε ο προδότης, έκανε μια έτσι, έχωσε το δάχτυλο μες στη ζωή μας, μας ξεφλούδισε.
(Ολυμπία Σταύρου, Κόκκινο)


Συντελεστές:
Το έργο «Κόκκινο» έκανε πρεμιέρα την Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου 2017 ανοίγοντας τις παραστάσεις της Μικρής Θεατρικής Σκηνής του Φεστιβάλ Μονής Λαζαριστών. Ο κύκλος των παραστάσεων συνεχίζεται με δύο βραδιές στο Κέντρο Πολιτισμού Χρήστος Τσακίρης, στη Σταυρούπολη. Οι δυο αυτές παραστάσεις είναι ένα αντιχάρισμα στα δύο σχολεία, το 2ο Γυμνάσιο και το 2ο Γενικό Λύκειο Σταυρούπολης, που διέθεσαν με μεγάλη προθυμία τους χώρους τους για τις (πολύμηνες) πρόβες. Η είσοδος στις παραστάσεις θα γίνεται προσκλήσεις που διατίθενται από τα δύο σχολεία και τους αντίστοιχους συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, γι’ αυτό είναι απαραίτητη η έγκαιρη προσέλευση στο θέατρο.
Η παράσταση «Κόκκινο» είναι μια παραγωγή της ανώνυμης, ακόμα, θεατρικής ομάδας που παρουσίασε την περίοδο 2016-2017 σε σκηνές της Θεσσαλονίκης του Κιλκίς και της Κατερίνης την επιθεώρηση «πες το ψέματα». Το «κόκκινο» βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο διηγημάτων της Ολυμπίας Σταύρου (University Studio Press, 2017). Η θεατρική διασκευή και η σκηνοθεσία είναι του Σπύρου Λαζαρίδη. Η μουσική του Βασίλη Μπάνου. Η σκηνογραφία του Τάσου Τσιάχτα. Η κατασκευή του σκηνικού  του Σταύρου Τσαλαμπούνη. Τα κουστούμια της Μαρίας Σαμαρά. Οι φωτισμοί και το μακιγιάζ της Ολυμπίας Λαζαρίδου. Την τελική εποπτεία στην κίνηση έχει η Αυγή Προγκίδη. Το σκίτσο στην αφίσα της Σοφίας Ροζάκη. Παίζουν: Γιάννης Αναβελάνος, Δήμητρα Γοργορή, Στάθης Δρίζης, Βίκη Κίτσιου, Ολυμπία Κύκλη, Γιώργος Λαδόπουλος, Μαίρη Λυμπεριάδου, Σταυρούλα Μαμούτου, Νικόλαος Μήτος, Βάσω Μπούρη, Σοφία Παπαθανασίου, Άννα Ρογδάκη, Τάσος Σαμαράς.
Παίζουν μουσική επί σκηνής οι: Βασίλης Μπάνος, Νίκος Φωτιάδης, Χριστίνα Λαζαρίδου, Ολυμπία Κύκλη, Θαλασσινή Φιλιππίδου


Κόκκινο, η παράσταση:
Μια γυναίκα, σ’ ένα δωμάτιο, ζεσταίνει τα πονεμένα πόδια της, σχεδόν εξ επαφής, σε μια ηλεκτρική θερμάστρα και αναμετριέται με την επώδυνη μνήμη. Στην, αθέατη, συνομιλήτριά της η οποία επιμένει να ρωτάει για να μάθει, καταθέτει σπαράγματα της ζωής της που συνθέτουν το πορτραίτο μιας γυναίκας που πέρασε από την απέραντη αγάπη και φροντίδα από τους γονείς της στη μετεμφυλιακή κόλαση της Ελλάδας.
Ένα αγρίμι που έμαθε να αμύνεται και να κρύβεται, αποφάσισε κάποια στιγμή πως ο φόβος δε θα είναι το μέλλον του και αφέθηκε στη γλυκιά λύτρωση του έρωτα.
Μια γυναίκα εξιστορεί προσφυγιά, φυλακή, εκτελέσεις, αγώνα και προδοσία, ελπίδα και απόγνωση, έρωτα και συντροφικότητα, δύναμη και ευαισθησία και πασχίζει να μας εξηγήσει πώς γίνεται να βάζει κάποιος το δάχτυλό του στη ζωή σου και να την ξεφλουδίζει· να βάζει τα χέρια του μεσ’ στον κόρφο σου, φρουτ, να σου αρπάζει χρόνια.
Μια γυναίκα που λάτρεψε ένα γράμμα της αλφαβήτου επειδή σ’ αυτό είδε τη ζωή που δεν έζησε· μια γυναίκα που δεν αποδέχτηκε ποτέ τη λέξη «απεβίωσε» για κάποιον που «τον εκτέλεσαν». 


Σημείωμα σκηνοθέτη:

Η σκηνοθεσία είναι στραμμένη στο σώμα και στον λόγο επειδή είναι αυτά που φέρουν τα σημάδια του εγκλεισμού. Η ψυχή μπορεί να μένει αδούλωτη και υπεράνω φθοράς. Το διαλαλούν δημοτικά κι επώνυμα έπη. Το σώμα και ο λόγος είναι άλλου παπά ευαγγέλια. Δεν προσπερνούν τον εγκλεισμό αγέρωχα. Φέρουν τα σημάδια του. Στο Κόκκινο, το σώμα συστρέφεται για να αυξήσει το χώρο που το περικλείει, για να εκτοξευθεί προς την ελπίδα που το συντηρεί, για να κρύψει τη φθορά που το κυριεύει. Ο λόγος σπάει, γίνεται ρυθμικός, και φορές φορές γίνεται μελωδικός και επικός. Η αβίαστη, κελαρυστή λαλιά παραπέμπει σε ελευθερία και η φυλακή στριμώχνει αυτήν την ελευθερία στα όνειρα και στις μνήμες. Η έγκλειστη ανάσα, είναι ο λόγος του Κόκκινου.


Έξω δυσκολεύτηκα πολύ. Φτώχεια; Όλη μας η περιουσία καμένη και λεηλατημένη. Να ξεκινάς από το μηδέν του μηδενός. Κυνηγητά; Να μη σ’ αφήνουν να στεριώσεις σε μια δουλειά. Χώρια η τρομοκρατία. Κάθε τόσο η Ασφάλεια, ντάκα ντούκα χτυπούσε την πόρτα μου. Αλλά εγώ πείσμωσα. Πώς βάζουν στ’ άλογα τις παρωπίδες; Να καλυτερέψω τη ζωή μου. Να κερδίσω τα χαμένα. Τρέχοντας ζούσα. Τι; Επειδή αυτοί μας δίκαζαν δέκα φορές σε θάνατο, είχαμε μήπως και δέκα ζωές;

(Ολυμπία Σταύρου, Κόκκινο)



Κυριακή, Ιουλίου 30, 2017

Ολυμπία Σταύρου, 20 χρόνια στο μεϊντάνι

Φωτογραφία: Γιάννης Βανίδης                                                   

Η Ολυμπία Σταύρου δημοσίευσε τα πρώτα της ποιήματα το 1988, στο 3ο τεύχος του περιοδικού Εντευκτήριο. Οκτώ ποιήματα, τέσσερα μικρά και τέσσερα ακόμα μικρότερα. Επανήλθε στο ίδιο περιοδικό και το 1990 (αρ. 10). Έπρεπε να περάσουν 20 χρόνια για να δούμε ξανά σε περιοδικό ένα και μοναδικό ποίημά της (περιοδικό Ένεκεν, 15ο τεύχος, 2010). Στο μεσοδιάστημα κυκλοφόρησε η ποιητική της συλλογή «Σκόνη σε γυαλιά ηλίου» από τις Εκδόσεις Μπιλιέτο (Παιανία, Δεκέμβριος 1997). 



Από τα 8 ποιήματα του Εντευκτηρίου, στην ποιητική συλλογή εντάχθηκαν τα πέντε (τρία μικρά και δύο μικρότερα) και από τα 10 της δεύτερης εμφάνισης τα 7. Είκοσι έξι ποιήματα (μικρά και μικρότερα) είναι το περιεχόμενο αυτού του πρώτου της βιβλίου. Ολιγογράφος και επιλεκτική. Η αίσθηση όμως που δημιούργησε το ποιητικό έργο της είναι δυσανάλογο της μικρής έκτασής του. 

Αμέσως σχεδόν με την κυκλοφορία του βιβλίου εμφανίστηκαν τρία (δύο μικρά κι ένα μικρότερο) σημειώματα και μια ιδιαίτερα σημαντική υποδοχή. 

Ο Γιώργος Κορδομενίδης (ο εκδότης του Εντευκτηρίου) δημοσιεύει στην εφημερίδα «Αγγελιοφόρος της Κυριακής» (29-3-1998) ένα μικρό κείμενο. «Υπερβολική σεμνότητα ή υπέρμετρη ανασφάλεια» είναι ο λόγος, κατά τον Κορδομενίδη, που μεσολάβησαν κοντά δέκα χρόνια από την δημοσίευση των πρώτων ποιημάτων της μέχρι την έκδοση του βιβλίου. Επί της ποιητικής ουσίας γράφει: «Ερωτικά –σωματικά, θα έλεγα- ποιήματα, ολιγόστιχα, εντυπωσιακής οικονομίας αλλά και ευστοχίας. Κραυγές και ψίθυροι για το αγαπημένο σώμα» και παραθέτει δύο ποιήματα. 

Στο ίδιο κλίμα και ο Διονύσης Φλεμοτόμος («Ερμής», ανεξάρτητη καθημερινή εφημερίδα της Ζακύνθου, 1-4-1998): «Σπάνια συναντώ πια λόγο περιεκτικό και ερωτεύσιμο, σαν αυτόν που περιέχει η συλλογή “Σκόνη σε γυαλιά ηλίου” της Ολυμπίας Σταύρου. Εδώ κυριαρχεί το γνήσιο, δωρικό και προσεγμένο. Οι στίχοι βγαίνουν από ανάγκη. Η φλυαρία παντελώς απουσιάζει. Εν τέλει στη συλλογή αυτή κυριαρχεί γνήσια ποίηση». Και «για του λόγου το αληθές» ο Φλεμοτόμος παραθέτει ένα ποίημα. 


Ο Γιώργος Χρονάς (περ. «Οδός Πανός», αρ. 96, Μάρτιος-Απρίλιος 1998, στήλη: Βιβλία) κάνει ένα δηκτικό (έως και πικρόχολο) σχόλιο: «Ολυμπία Σταύρου: Σκόνη σε γυαλιά ηλίου. Ποιήματα που αν παντρευτεί η Ο.Σ. θα πάψει να γράφει». Στο αμέσως προηγούμενο σχόλιό του έγραφε για τα ποιήματα μιας άλλης ποιήτριας της Θεσσαλονίκης «Μαυλιστικά. Φιλάρεσκα, γυναικεία». Αυτό που αγνοούσε ο Χρονάς είναι πως το 1998 η Ολυμπία Σταύρου συμπλήρωνε δέκα χρόνια παντρεμένη και μάλιστα με το ίδιο πρόσωπο (και συνεχίζει μέχρι σήμερα, 2017). 


Αυτός που εντυπωσιάστηκε με την ποίηση της Ολυμπίας Σταύρου είναι ο Βασίλης Τζανακάρης ο οποίος της αφιερώνει ολόκληρο το εξώφυλλο του τεύχους του περιοδικού του, το αφιερωμένο στον Έρωτα (περ. «Γιατί», αρ. 273, Σέρρας, Μάρτιος 1998). Και μη μένοντας ικανοποιημένος ο Τζανακάρης, στήνει τρεις εικονογραφικές ενότητες βασισμένες σε ποιήματα ή στίχους της Ολυμπίας Σταύρου κι ένα μικρό βιβλιογραφικό σχόλιο. 







Τέλος. Μετά η σιωπή. Πρέπει να φτάσουμε στο 2005 για να κληθεί η ποιήτρια από την Αντιδημαρχία Πολιτισμού του Δήμου Θεσσαλονίκης, να διαβάσει ποιήματά της στην εκδήλωση για την Παγκόσμια Ημέρα ποίησης. Η πρόσκληση επαναλαμβάνεται σε δύο χρόνια από τους ίδιους οικοδεσπότες σε εκδήλωση για τη γυναικεία ποίηση στη Θεσσαλονίκη.

Αυτά, θα μπορούσε να πει κανείς, είναι τα πέτρινα χρόνια. Δεν τελείωσαν όμως έτσι απλά. Αν η κριτική αγνόησε την Ολυμπία Σταύρου, δεν έκανε το ίδιο η λογοκλοπή! Μυθιστόρημα που εκδόθηκε το 2007 παίρνει δύο ποιήματα της Σταύρου και τα χρησιμοποιεί κατά το δοκούν χωρίς καμία αναφορά, με κανέναν τρόπο στην πηγή.


Μετά το 2010 αρχίζει ο χρόνος να μετρά διαφορετικά. Μέχρι και ο μυθιστοριογράφος, που μεταχειρίστηκε μ’ αυτόν τον άδικο τρόπο την Ολυμπία Σταύρου, έμμεσα διορθώνει και σε μια «εισήγησή του στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ με θέμα το σημερινό γυναικείο ποιητικό δυναμικό της Θεσσαλονίκης» το 2013, βρίσκει τρόπο να γράψει και την εξής φράση: «Θα κλείσω την αναφορά στα πρόσωπα της πόλης, αναφέροντας τρία ακόμη ονόματα, που δεν είναι ενταγμένα στην ΕΛΘ. Ξεχώρισα την ολιγογράφο ποιήτρια Ολυμπία Σταύρου, που γράφει σύντομα βιωματικά ποιήματα, ακολουθώντας τον κανόνα της Διαγωνίου, και τις πρωτοεμφανιζόμενες…».






Τέσσερα ιστολόγια δημοσιεύουν ποιήματα της, ξεχασμένης κατά τ’ άλλα, ποιήτριας αποδεικνύοντας αφ’ ενός τη δύναμη του internet και αφ’ ετέρου την μεγάλη αλήθεια πως ένα βιβλίο είναι μια παρακαταθήκη στο χρόνο. 





Το 2015 ο Γιώργος Κορδομενίδης στήνει την 4η Λογοτεχνική Σκηνή του και φιλοξενεί, μεταξύ των άλλων, και την Ολυμπία Σταύρου. Αναζητώντας στο διαδίκτυο αναφορές στο έργο της ποιήτριας, σπάει τα μούτρα του. Αναγκάζεται να επιστρατεύσει τις δικές του μνήμες από την ανάγνωση των ποιημάτων της Ολυμπίας Σταύρου και, στο σύντομο βιογραφικό της, τα παρομοιάζει με κόκκους πιπεριού Μαδαγασκάρης. Που τους τσακίζεις με τα δόντια και σκάνε στον ουρανίσκο σου γεύσεις και αρώματα. Δεν χάνει βέβαια την ευκαιρία να επισημάνει την βιβλιογραφική απουσία της Ολυμπίας Σταύρου για δυο δεκαετίες. 
Η ίδια η ποιήτρια επιφυλάσσει μια έκπληξη στο κοινό της εκδήλωσης. Διαβάζει ανέκδοτα ποιήματά της τα οποία εισάγουν σ’ έναν διάλογο με, επίσης ανέκδοτα, κάποια πεζά της. Έχει φανερωθεί ο πυρήνας του νέου βιβλίου της, το οποίο θα έρθει δύο χρόνια αργότερα.  

Καταθέτει η ποιήτρια μία ποιητική συλλογή και μία συλλογή διηγημάτων σε εκδοτικό οίκο της Θεσσαλονίκης και αυτός δέχεται να τυπώσει χωρίς χρονοτριβή τα διηγήματα. Έτσι η Ολυμπία Σταύρου βρίσκεται στη βιβλιογραφία με το δεύτερο βιβλίο της: «Κόκκινο», εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2017. 



Καταθέτω εδώ το κείμενο από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:

Μια γυναίκα αναμετριέται με την επώδυνη μνήμη. Καταθέτει σπαράγματα μιας ζωής που πέρασε από την απέραντη γονεϊκή αγάπη και φροντίδα στην μετεμφυλιακή κόλαση της Ελλάδας.
Ένα αγρίμι που έμαθε να αμύνεται και να κρύβεται, αποφάσισε κάποια στιγμή πως ο φόβος δε θα είναι το μέλλον του και αφέθηκε στη γλυκιά λύτρωση του έρωτα.
Μια γυναίκα εξιστορεί προσφυγιά, φυλακή, εκτελέσεις, αγώνα και προδοσία, ελπίδα και απόγνωση, έρωτα και συντροφικότητα, δύναμη και ευαισθησία και πασχίζει να εξηγήσει πώς γίνεται να βάζει κάποιος το δάχτυλό του στη ζωή σου και να την ξεφλουδίζει· να βάζει τα χέρια του μεσ’ στον κόρφο σου, φρουτ, να σου αρπάζει χρόνια.
Μια γυναίκα που λάτρεψε ένα γράμμα της αλφαβήτου επειδή σ’ αυτό είδε τη ζωή που δεν έζησε· μια γυναίκα που δεν αποδέχτηκε ποτέ τη λέξη απεβίωσε για κάποιον που τον εκτέλεσαν

Έξω δυσκολεύτηκα πολύ. Φτώχεια; Όλη μας η περιουσία καμένη και λεηλατημένη. Να ξεκινάς από το μηδέν του μηδενός. Κυνηγητά; Να μην σ’ αφήνουν να στεριώσεις σε μια δουλειά. Χώρια η τρομοκρατία. Κάθε τόσο η Ασφάλεια, ντάκα ντούκα χτυπούσε την πόρτα μου. Αλλά εγώ πείσμωσα. Πώς βάζουν στ’ άλογα τις παρωπίδες; Να καλυτερέψω τη ζωή μου. Να κερδίσω τα χαμένα. Τρέχοντας ζούσα. Τι; Επειδή αυτοί μας δίκαζαν δέκα φορές σε θάνατο, είχαμε μήπως και δέκα ζωές;




Σχεδόν ταυτόχρονα με την κυκλοφορία του «Κόκκινου» θα παρουσιαστεί και η, ομώνυμη, θεατρική διασκευή του στο Φεστιβάλ της Μονής Λαζαριστών, 3/9/2017.

Η παράσταση «Κόκκινο» είναι μια παραγωγή της ανώνυμης, ακόμα, θεατρικής ομάδας που παρουσίασε την περίοδο 2016-2017 σε σκηνές της Θεσσαλονίκης του Κιλκίς και της Κατερίνης την επιθεώρηση «πες το ψέματα».


Η θεατρική διασκευή και η σκηνοθεσία είναι του Σπύρου Λαζαρίδη. Η μουσική του Βασίλη Μπάνου. Η σκηνογραφία του Τάσου Τσιάχτα. Η κατασκευή του σκηνικού του Σταύρου Τσαλαμπούνη. Τα κουστούμια της Μαρίας Σαμαρά. Οι φωτισμοί και το μακιγιάζ της Ολυμπίας Λαζαρίδου. Την τελική εποπτεία στην κίνηση έχει η Αυγή Προγκίδη. Το σκίτσο στην αφίσα της Σοφίας Ροζάκη. Παίζουν: Γιάννης Αναβελάνος, Δήμητρα Γοργορή, Στάθης Δρίζης, Ιωάννα Καλαϊτζή Μαμούτου, Βίκη Κίτσιου, Ολυμπία Κύκλη, Γιώργος Λαδόπουλος, Μαίρη Λυμπεριάδου, Σταυρούλα Μαμούτου, Νικόλαος Μήτος, Βάσω Μπούρη, Σοφία Παπαθανασίου, Άννα Ρογδάκη, Τάσος Σαμαράς.

Παρασκευή, Ιουλίου 28, 2017

Κόκκινο


Τον καιρό της παρανομίας, στο σπίτι μας, το πάτωμα της κουζίνας είχε καταπακτή. Εκεί κρύβαμε τους παράνομους. Βήμα άγνωστο ν’ ακούγαμε έξω από την πόρτα, οι σφυγμοί μας πιάναν τους εκατό. Συνθηματικά λόγια, συνθηματικά χτυπήματα, ως κι ο βήχας μάς μιλούσε. Τα πιο δύσκολα ήταν τα βράδια, τότε που ο ύπνος σου κλέβει τις αισθήσεις, σ’ αφήνει εκτεθειμένο, ανυπεράσπιστο. Μόλις ανοίγαμε τα μάτια μας, γρήγορα γρήγορα να ντυθούμε, μη γίνει καμία έφοδος και μας πετύχουν με τα νυχτικά.
Στους παραέξω αυτό δε φαινότανε. Φροντίζαμε τα λουλούδια, καλημερίζαμε τη γειτόνισσα, μαγειρεύαμε, ράβαμε μια φούστα, ένα παλτό, ζούσαμε σκεπασμένοι με τη φλούδα της καθημερινότητας. Κι ήρθε ο προδότης, έκανε μια έτσι, έχωσε το δάχτυλο μες στη ζωή μας, μας ξεφλούδισε.
(Ολυμπία Σταύρου, Κόκκινο)

Συντελεστές:
Η παράσταση «Κόκκινο» είναι μια παραγωγή της ανώνυμης, ακόμα, θεατρικής ομάδας που παρουσίασε την περίοδο 2016-2017 σε σκηνές της Θεσσαλονίκης του Κιλκίς και της Κατερίνης την επιθεώρηση «πες το ψέματα». Το «κόκκινο» βασίζεται στο ομώνυμο βιβλίο διηγημάτων της Ολυμπίας Σταύρου (University Studio Press, 2017). Η θεατρική διασκευή και η σκηνοθεσία είναι του Σπύρου Λαζαρίδη. Η μουσική του Βασίλη Μπάνου. Η σκηνογραφία του Τάσου Τσιάχτα. Η κατασκευή του σκηνικού  του Σταύρου Τσαλαμπούνη. Τα κουστούμια της Μαρίας Σαμαρά. Οι φωτισμοί και το μακιγιάζ της Ολυμπίας Λαζαρίδου. Την τελική εποπτεία στην κίνηση έχει η Αυγή Προγκίδη. Το σκίτσο στην αφίσα της Σοφίας Ροζάκη. Παίζουν: Γιάννης Αναβελάνος, Δήμητρα Γοργορή, Στάθης Δρίζης, Ιωάννα Καλαϊτζή Μαμούτου, Βίκη Κίτσιου, Ολυμπία Κύκλη, Γιώργος Λαδόπουλος, Μαίρη Λυμπεριάδου, Σταυρούλα Μαμούτου, Νικόλαος Μήτος, Βάσω Μπούρη, Σοφία Παπαθανασίου, Άννα Ρογδάκη, Τάσος Σαμαράς.
Παίζουν μουσική επί σκηνής: Βασίλης Μπάνος, Νίκος Φωτιάδης, Χριστίνα Λαζαρίδου, Ολυμπία Κύκλη, Θαλασσινή Φιλιππίδου.

Κόκκινο, η παράσταση:
Μια γυναίκα, σ’ ένα δωμάτιο, ζεσταίνει τα πονεμένα πόδια της, σχεδόν εξ επαφής, σε μια ηλεκτρική θερμάστρα και αναμετριέται με την επώδυνη μνήμη. Στην, αθέατη, συνομιλήτριά της η οποία επιμένει να ρωτάει για να μάθει, καταθέτει σπαράγματα της ζωής της που συνθέτουν το πορτραίτο μιας γυναίκας που πέρασε από την απέραντη αγάπη και φροντίδα από τους γονείς της στη μετεμφυλιακή κόλαση της Ελλάδας.
Ένα αγρίμι που έμαθε να αμύνεται και να κρύβεται, αποφάσισε κάποια στιγμή πως ο φόβος δε θα είναι το μέλλον του και αφέθηκε στη γλυκιά λύτρωση του έρωτα.
Μια γυναίκα εξιστορεί προσφυγιά, φυλακή, εκτελέσεις, αγώνα και προδοσία, ελπίδα και απόγνωση, έρωτα και συντροφικότητα, δύναμη και ευαισθησία και πασχίζει να μας εξηγήσει πώς γίνεται να βάζει κάποιος το δάχτυλό του στη ζωή σου και να την ξεφλουδίζει· να βάζει τα χέρια του μεσ’ στον κόρφο σου, φρουτ, να σου αρπάζει χρόνια.
Μια γυναίκα που λάτρεψε ένα γράμμα της αλφαβήτου επειδή σ’ αυτό είδε τη ζωή που δεν έζησε· μια γυναίκα που δεν αποδέχτηκε ποτέ τη λέξη «απεβίωσε» για κάποιον που «τον εκτέλεσαν». 

Σημείωμα σκηνοθέτη:

Η σκηνοθεσία είναι στραμμένη στο σώμα και στον λόγο επειδή είναι αυτά που φέρουν τα σημάδια του εγκλεισμού. Η ψυχή μπορεί να μένει αδούλωτη και υπεράνω φθοράς. Το διαλαλούν δημοτικά κι επώνυμα έπη. Το σώμα και ο λόγος είναι άλλου παπά ευαγγέλια. Δεν προσπερνούν τον εγκλεισμό αγέρωχα. Φέρουν τα σημάδια του. Στο Κόκκινο, το σώμα συστρέφεται για να αυξήσει το χώρο που το περικλείει, για να εκτοξευθεί προς την ελπίδα που το συντηρεί, για να κρύψει τη φθορά που το κυριεύει. Ο λόγος σπάει, γίνεται ρυθμικός, και φορές φορές γίνεται μελωδικός και επικός. Η αβίαστη, κελαρυστή λαλιά παραπέμπει σε ελευθερία και η φυλακή στριμώχνει αυτήν την ελευθερία στα όνειρα και στις μνήμες. Η έγκλειστη ανάσα, είναι ο λόγος του Κόκκινου.



Έξω δυσκολεύτηκα πολύ. Φτώχεια; Όλη μας η περιουσία καμένη και λεηλατημένη. Να ξεκινάς από το μηδέν του μηδενός. Κυνηγητά; Να μη σ’ αφήνουν να στεριώσεις σε μια δουλειά. Χώρια η τρομοκρατία. Κάθε τόσο η Ασφάλεια, ντάκα ντούκα χτυπούσε την πόρτα μου. Αλλά εγώ πείσμωσα. Πώς βάζουν στ’ άλογα τις παρωπίδες; Να καλυτερέψω τη ζωή μου. Να κερδίσω τα χαμένα. Τρέχοντας ζούσα. Τι; Επειδή αυτοί μας δίκαζαν δέκα φορές σε θάνατο, είχαμε μήπως και δέκα ζωές;
(Ολυμπία Σταύρου, Κόκκινο)


Σάββατο, Ιουλίου 08, 2017

Το βάθος της μνήμης









Δεν είναι που η στέγη εγκατέλειψε το σώμα που τη στήριζε,
δεν είναι που το κενό σημαδεύει την πόλη,

είναι που τα χρόνια αιωρούνται εκεί γύρω
είναι που η γεωμετρία της φθοράς σημαδεμένη από ψηλά
γίνεται ήχος και φως.

Είναι πως το βλέμμα πρέπει να πετάξει
για να αγγίξει το βάθος της μνήμης.

Φωτογραφίες του Γιώργου Ηλιόπουλου, 
στο στρατόπεδο Παύλου Μελά, 
πριν την ανάπλαση,
Ιούλιος 2017.