ελαιώνας/zeitenlik: η πρώτη έκθεση δυτικά για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης

ελαιώνας/zeitenlik

Ιεροσπουδαστήριο Μονής Λαζαριστών:

το 2012 πίσω από το 1912 έως το 1859

Η δυτική ύπαιθρος της Θεσσαλονίκης, από τα δυτικά τείχη και τις δύο πύλες τους (τη Λιταία Πύλη ή Γενί Καπού στην Αγίου Δημητρίου και τη Χρυσή Πύλη στο Βαρδάρι) μέχρι το Μπεχ Τσινάρ (Κήπος των Πριγκήπων μετά το λιμάνι) και το Νταούτ Μπαλί (Ωραιόκαστρο, δυτικά του στενού στο Δερβένι) απήλαυσε μια ιδιότυπη μοναξιά για πολλούς αιώνες. Ο τελευταίος από τους πρώτους οικισμούς έδωσε τη θέση του στην πόλη της Θεσσαλονίκης στους ελληνιστικούς χρόνους. Αντίστοιχα ο πρώτος από τους τελευταίους οικισμούς που εξελίχθηκαν στη σημερινή, εκτός των δυτικών τειχών, Θεσσαλονίκη στήθηκε το 1914. Λίγο πριν όμως, στα μέσα του 19^ου αιώνα η δυτική αυτή ύπαιθρος, είδε ένα μικρό κομμάτι της να λάμπει. Το Ζέιτενλικ εμφανίζεται ως τόπος αγροκτημάτων στα τέλη του 17^ου αιώνα όταν καταγράφονται αγοραπωλησίες αμπελιών. Οι αγοραπωλησίες όμως που συντελέστηκαν στα μέσα του 19^ου αιώνα άφησαν τη σφραγίδα τους μέχρι σήμερα.

Η έκθεση ελαιώνας/zeitenlik παρακολουθεί το ενδιαφέρον των Λαζαριστών μισιονάριων της Θεσσαλονίκης να ανταποκριθούν στο αίτημα των Βούλγαρων της Μακεδονίας για Ένωση με την Καθολική Εκκλησία. Αγοράζουν γη, κτίζουν επιβλητικά κτίρια, συγκεντρώνουν μικρούς βουλγαρόπαιδες τους οποίους εκπαιδεύουν για δασκάλους και ιερείς, βλέπουν να ξεπηδούν από αυτά τα ιδρύματα Βούλγαροι Ουνίτες που διαπρέπουν σ’ αυτό για το οποίο εκπαιδεύτηκαν. Ζουν τη μεγάλη αγωνία για την έκβαση των βαλκανικών πολέμων, βλέπουν τους πρόσφυγες του 1914 να στήνουν τον οικισμό τους στα όρια της περιουσίας τους. Μέρες δόξας επανέρχονται όταν τα αδέλφια τους οι Γάλλοι στρατιώτες του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου εγκαθίστανται στο Ζέιτενλικ κι επιλέγουν τα κτίρια των Λαζαριστών για να αναπτύξουν γύρω τους μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες. Οι Λαζαριστές προσφέρουν κομμάτι από τη γη τους για το σχολείο που ιδρύουν οι Γάλλοι για τα παιδιά των προσφύγων. Νέοι  πρόσφυγες κατακλύζουν τη Μακεδονία στα 1922 και οι Λαζαριστές ανοίγουν τις πόρτες του Ιεροσπουδαστηρίου τους για κάποιους από αυτούς οι οποίοι θα μείνουν μέχρι να τους βγάλει από εκεί ο σεισμός του 1978.

Οι Λαζαριστές πωλούν τη γη τους, το ελληνικό δημόσιο αγοράζει και αναπαλαιώνει το Ιεροσπουδαστήριο μετατρέποντάς το στη Μονή Λαζαριστών η οποία καθιερώθηκε σαν σημαντικό πολιτιστικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η έρευνα και η επιμέλεια της έκθεσης έγιναν από το συγγραφέα Σπύρο Λαζαρίδη.