Παραμονή του Αγίου Γεωργίου στο Ηλιόλουστο

Τα χωριά δεν έχουν μόνο πράσινο και νερό γύρω τους. Έχουν και ανθρώπους. Τα μικρά χωριά, λίγους ανθρώπους. Το Ηλιόλουστο είναι μικρό χωριό με όμορφους ανθρώπους. Όλα τα χωριά είναι όμορφα για τους ανθρώπους που κατάγονται από εκεί. Ας είναι κι έτσι. Εγώ το Ηλιόλουστο το βλέπω όμορφο και αγαπώ τους ανθρώπους του. Τα χωριά όμως είναι και κοινωνία, συναλλαγή και πολιτική. Ναι. Και στο Ηλιόλουστο ασκείται πολιτική. Είναι αυτή που ανεβάζει την ένταση στη φωνή στα καφενεία, και φέρνει στο στόμα των ανθρώπων ονόματα άλλων ανθρώπων για να τα τιμήσουν ή για να τα μεμφθούν. Σιγά το νέο. Χρόνια γίνεται αυτό. Στην Ελλάδα τουλάχιστον είναι κάτι σαν εθνικό σπορ. Η τελευταία πολιτική ένταση έχει να κάνει με τον πολιτισμό. Στο Ηλιόλουστο υπάρχουν ένας πολιτιστικός σύλλογος, ένας βλάχικος και ένας ποντιακός. Καλό ακούγεται, αλλά δεν είναι όπως ακριβώς ακούγεται. Ένα όμορφο χαλί είναι που κρύβει σκόνη από κάτω του. Με τη σκόνη αυτή δεν θέλω να ασχοληθώ τώρα. Τώρα θέλω να περιγράψω μια γιορτή για τον Άγιο του χωριού και να γράψω για την ομορφιά των ανθρώπων.

Στην εκκλησία του Ηλιολούστου, αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο, υπήρχαν από νωρίς χαρούμενα πρόσωπα, κάθε ηλικίας.



Η λειτουργία ήταν λιτή, ο ιερέας του χωριού, ο παπα-Δημήτρης είχε τη συνδρομή δύο συναδέλφων του κι έτσι μπόρεσε να ασχοληθεί και με το αισθητικό μέρος της λιτανείας της εικόνας...

...όπως την τετράδα με τα αγόρια που θα την κρατουσαν ντυμένα παραδοσιακές στολές. Μιαν αγωνία όμως την είχε και την εξέφραζε σε όποιον έβρισκε μπροστά του: ούτε ένα άλογο;

Εκτός από την πολιτική στα χωριά υπάρχει και βροχή. Οι απαντήσεις που έπαιρνε ο ιερέας είχαν σχέση και με τα δυο. Θα έφερναν οι άλλοι ή δεν βγάζουμε τα άλογα με τη βροχή επειδή γλιστράνε στην άσφαλτο και φοβούνται!

Σοβαρό επιχείρημα η βροχή, αλλά θες η επιμονή του παπά, θες το γεγονός πως καλό είναι να πούμε πως φταίνε οι άλλοι που δεν έφεραν κι όχι εμείς, όμως και ο τροπαιοφόρος (έφιππος σε όλες τις εικόνες του) Αι-Γιώργης να μείνει χωρίς άλογο;

Άλογο ήρθε. Ο ιδιοκτήτης του, ρισκάρισε και το έφερε. Μια γκαστρωμένη φοράδα. Εκτός από την επικινδυνότητα του δρόμου, υπήρχε και η ευαισθησία του εγκυμονούντος θηλυκού. Άλογο πάντως ήρθε, κάνοντας το χατήρι του παπά.

Τα λάβαρα πήραν θέση, οι μουσικοί με τα χάλκινα από τη Γουμένισα πήραν θέση...

...το άλογο με τον αναβάτη του πήρε θέση...

...όπως και ο φόβος του πήρε θέση και φάνηκε πρώτα στο βλέμμα του και μετά στο βηματισμό του.

Γυρνούσε προς τα πίσω αναγκάζοντας τον αναβάτη του να φωνάζει και να πιέζει με πολλή δύναμη τα γκέμια,

ελέγχοντάς το για λίγα μέτρα ώσπου ο φόβος για άσχημη εξέλιξη ανάγκασε τον ιδιοκτήτη του να το πιάσει και να το οδηγήσει πεζός για λίγο ακόμη, πριν το αποσύρει.

Η μελωδία από τα χάλκινα κυριάρχησε στο χώρο, τα λάβαρα και οι φλόγες των κεριών έδιναν χρώμα...

...τα σταυροδρόμια του Ηλιολούστου επέβαλλαν στάσεις και η λιτανεία προχωρούσε...

...με κατάνυξη και ηρεμία, με λουλούδια στην εικόνα και στολές γύρω της, ώσπου φάνηκε ξανά η εκκλησία.

Πυροτεχνήματα γέμισαν τον ουρανό, έδωσαν κι αυτά τη δική τους λάμψη, ο κόσμος γέμισε ξανά το προαύλιο της εκκλησίας και άκουσε για το λεωφορείο που θα τον οδηγούσε στο χώρο του γλεντιού.

Το γλέντι λοιπόν. Αυτό της παραμονής. Τη μέρα που έβρεχε είχε προγραμματιστεί από τον ποντιακό σύλλογο με την υποστήριξη και του βλάχικου συλλόγου στην αυλή του σχολείου, με το ωραίο χορτάρι και την σκληρή προετοιμασία πολλών παιδιών του χωριού. Για την επομένη, ανήμερα του αγίου, σειρά είχε το γλέντι του πολιτιστικού συλλόγου. Το γλέντι της παραμονής λοιπόν, άλλαξε τοποθεσία εξαιτίας της βροχής και θα γίνονταν σε γειτονικό χωριό και σε στεγασμένο χώρο. Όπως καταλαβαίνετε, η αγωνία έφυγε από τον παπά και πέρασε στους διοργανωτές: θα ακολουθούσε ο κόσμος στο γειτονικό χωριό;

Πολύς κόσμος ακολούθησε. Αίθουσα που διέθετε περίπου πεντακόσιες καρέκλες, γέμισε. Οι κάτοικοι του Ηλιολούστου τίμησαν την προσπάθεια των παιδιών να στήσουν ένα πανηγύρι με γλέντι μεγάλων αξιώσεων. Ήξεραν τον κόπο τους. Κάποιοι συμμερίζονταν και την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του ποντιακού συλλόγου. Η γιορτή άρχισε με απόδοση τιμών.

Τιμήθηκε ο μαθητής του χωριού που αρίστευσε στις πανελλαδικές εξετάσεις του 2008, τιμήθηκε η νηπιαγωγός του χωριού για το σοβαρό έργο της, τιμήθηκε μια επιστήμονας από το χωριό (εισαγγελέας) και τιμήθηκε και μια από τις πιο ηλικιωμένες γυναίκες του χωριού, ζωντανή εικόνα της προσφυγιάς και της αλησμόνητης πατρίδας.

Και το φαγητό ερχόταν, με κάποια αρρυθμία είναι η αλήθεια, πάντως ερχόταν. Ιδίως στους καλεσμένους συλλόγους με τα χορευτικά τους. Τρεις σύλλογοι: Κρητών, Θρακιωτών, Ποντίων.

Οι Κρητικοπούλες του Συλλόγου Κρητών Κιλκίς χόρεψαν περήφανα και γοήτεψαν το κοινό...

...μέσα στο οποίο και τα μέλη των άλλων συλλόγων, όπως των Θρακιωτών της Καλίνδοιας (αριστερά) και των Ποντίων Ευόσμου Παναγία η Κρεμαστή (δεξιά).

Και οι επίσημοι γοητεύτηκαν και μάλιστα, σε αντίθεση με τους ομοίους τους των πόλεων, έμειναν μέχρι τέλους ή περίπου τέλους του γλεντιού. Ο δήμαρχος Χέρσου, όπου ανήκει και το Ηλιόλουστο, δημοτικοί σύμβουλοι, πολιτευτές του νομού, ο παπα-Δημήτρης.

Για τση Κρητικοπούλες...

και τους μουσικούς τους να πω δυο λογάκια ακόμα. Χόρευαν στητές και σοβαρές και σχεδόν λυπόμουνα ένα κοριτσάκι που το έβλεπα να χαμηλώνει συχνά το βλέμμα, σαν να μετρούσε τα βήματά του. Και κάποια στιγμή...

...τράβηξε ολωνών τα βλέμματα πάνω της, καθώς...

...ξεχώρισε από τις υπόλοιπες κι έκανε ένα σόλο υποδειγματικό, ειδικά τότε που κατάφερε, σχεδόν ακίνητη, να δίνει την εντύπωση πως ακολουθεί κατά νότα τον ξέφρενο ρυθμό που έδιναν η λύρα και το λαούτο. Από τον λαουτιέρη επισημαίνω το φοβερό του πάθος που έβγαινε πάνω στις χορδές κι από τον λυράρη τις εύστροφες (και εύστοχες) μαντινάδες του και το ασίγαστο κέφι του.

Οι Θρακιώτες της Καλίνδοιας, πιο πολυπληθής ομάδα, έδωσε κι αυτή έντονο χρώμα στη βραδιά, με κέφι και ήχους κλαρίνου για να παραχωρήσει τη θέση της στους πόντιους του Ευόσμου.

Ο πρόεδρος του Συλλόγου Ποντίων Ευόσμου Παναγία η Κρεμαστή, στο μέσο των τριών ορθίων έτοιμος, η νταουλιέρισσα έτοιμη, να ετοιμαστεί και ο λυράρης...

...και ν' αρχίσουν οι χοροί.

Ποντιακοί χοροί αυτή τη φορά, από μεγάλο σχήμα που ετοίμασε το κλίμα για το κυρίως πιάτο της βραδάς. Το χορό των ίδιων των πανηγυριωτών με τη συνοδεία αγαπημένων τους τραγουδιστών.

Γι' αυτό φρόντισε ένας τραγουδιστής Ηλιολουστιανός, ο Γιώργος Σιδηρόπουλος ο οποίος έφερε μαζί του, ούτε λίγο ούτε πολύ κοντά στους είκοσι καλλιτέχνες του ποντιακού τραγουδιού. Άλλη αγωνία τώρα: θα προλάβουν όλοι τους να τραγουδήσουν και να παίξουν τη λύρα τους;

Από το πρώτο δίδυμο συγκράτησα το όνομα του τραγουδιστή με το άσπρο πουκάμισο, αλλά δεν το αναφέρω επειδή δεν μπορώ να κάνω το ίδιο και για τους συναδέλφους του. Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι είμαι πολύ κοντά στο ποντιακό τραγούδι.

Οι υπόλοιποι καλλιτέχνες περίμεναν με υπομονή τη σειρά τους...

...και οι Μαλοφτσιάνοι (Μάλοφτσα είναι το παλιό, βουλγάρικο όνομα του χωριού που κατοίκησαν οι πρόσφυγες πόντιοι το 1922 και μετονομάστηκε αργότερα σε Ηλιόλουστο)ξεχύθηκαν στην πίστα.

Αυτές οι δύο ηρωικές ψησταριές τροφοδοτούσαν με σουβλάκια, σουτζουκάκια και λουκάνικα τους αεικίνητους σερβιτόρους οι οποίοι με τη σειρά τους έτρεχαν και δεν προλάβαιναν τους συγχωριανούς τους που είχαν μιαν όρεξη..., μα μιαν όρεξη... Ευτυχώς τα σπιτικά τουρσιά και οι σαλάτες σε κάθε τραπέζι κρατούσαν με δύναμη τα μετόπισθεν ώσπου να έρθουν οι ψητές ενισχύσεις. Για τους ψητάδες...

...και τις ψητούδες, τι να πει κανείς. Από το ομάλ και το τικ....

...στην περιποίηση των κρεάτων επί της σχάρας με το ίδιο πάθος και ενθουσιασμό.

Η ανακούφιση, δίπλα στο δέντρο, του λιλιπούτειου πανηγυριώτη με τις φροντίδες της νεώτατης γιαγιάς του, στεφανώνεται από τη λάμψη των αθλητικών παπουτσιών του και παραπέμπει σε ευλογία και αποδοχή. Όχι, το παράδειγμά του, ουδείς άλλος το ακολούθησε, αφού το κατάστημα διέθετε τους κατάλληλους (και καθαρότατους) χώρους υγιεινής.

Ούτε αυτή η εικόνα λέει αυτό που νομίζετε. Συζητάει ο παπα-Δημήτρης με συντελεστές της διοργάνωσης και δεν ζητάει τίποτε για την εκκλησία από το ταμείο της βραδιάς. Το ξεκαθαρίζω για να μη γίνει καμία παρεξήγηση.

Εξ άλλου τα χαμόγελα των επί του ταμείου κοριτσιών δεν αφήνουν περιθώρια για κακές σκέψεις. Όλα (και σ' αυτόν τον τομέα) κύλησαν ομαλά.

Ο χορός συνεχίζεται με αυξανόμενο κέφι όσο η ώρα περνάει αμείλικτα...

...κι όσοι δεν χορεύουν... λάμπουν.... ευχαριστημένοι.

Ο τελευταίος των τραγουδιστών έχει κι αυτός το κοινό του,

το οποίο τον τιμάει δεόντως και χορεύει στο τραγούδι του, λες και το γλέντι μόλις ξεκινάει.

Αυτά είχα να πω και ξεκίνησα να τα γράφω την Πέμπτη το απόγευμα ενώ ο καιρός στη Θεσσαλονίκη ήταν καλός. Σκοπός μου ήταν να ξαναπάω το απόγευμα στο δεύτερο γλέντι του χωριού, αυτό του πολιτιστικού συλλόγου, ώστε αυτό το κείμενο να καλύπτει ολόκληρο το γεγονός. Δεν μπόρεσα, πραγματικά, να πάω.

Βάζω μια τελεία, εδώ.

Ίσως είναι και πιο καλά έτσι. Ο πολιτιστικός έχει μια διάρκεια στην παρουσία του. Του καταλογίζονται βέβαια διάφορα με κυριώτερο τη μη διενέργεια εκλογών για πολλά χρόνια (δεν τολμώ να το πιστέψω, ομολογώ), αλλά η δημοκρατία δεν έχει αδιέξοδα. Πολλοί σύλλογοι δεν σημαίνει υποχρεωτικά αντιπαλότητα και διαίρεση. Θα μπορούσε να σημαίνει και ώσμωση. Στο Ηλιόλουστο συμβιώνουν βλάχοι και πόντιοι. Προφανώς έχουν ξεχωριστά εθιμα, μουσικές, παραδόσεις. Έχουν λόγο ύπαρξης λαογραφικού χαρακτήρα σύλλογοι. Μα και το χωριό είναι ένα και ζει στο παρόν. Έχει λόγο ύπαρξης και ένας ενωτικός φορέας πολιτιστικής δραστηριότητας. Θα μου πείτε δεν χωράνε οι διαφορετικότητες σε έναν φορέα; Πώς δεν χωράνε. Ώσπου να χωρέσουν πρέπει να συμβιώσουν!