Ποιον αφορά η ιστορία των δυτικών συνοικιών Θεσσαλονίκης;

Το πρώτο βιβλίο που εκδόθηκε στις Δυτικές Συνοικίες της Θεσσαλονίκης σχετικό με την ιστορία, είναι το δικό μου "Λεμπέτ", έκδοση της "Άλλης Πλευράς", το 1993. Η "Άλλη Πλευρά" ήταν μια αστική μη κερδοσκοπική εταιρία που έκανε κάποια σημαντικά πράγματα από το 1991 μέχρι το 1993. Ίσως μιαν άλλη φορά να καταγράψω τη σύντομη δράση της. Το "Λεμπέτ" λοιπόν ήταν το πρώτο βιβλιαράκι που έθιγε ένα ζήτημα τοπικής ιστορίας, την προέλευση του τοπωνυμίου αυτού. Άνοιξε έναν δρόμο πριν δεκαπέντε χρόνια.
Στα τέλη του 1996 είχε τυπωθεί και το βιβλίο μου "Από το Βαρδάρι ως το Δερβένι" από τις εκδόσεις Ζήτρος, αν και στον κολοφώνα του έγραφε πως τυπώθηκε το 1997. Ήταν μια κίνηση του εκδότη, σε περίπτωση που το έβαζε στην εκδοτική σειρά της "Θεσσαλονίκης Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997". Κάτι τέτοιο δεν έγινε ποτέ, ούτε το επεδίωξε ο Ζήτρος. Ήταν ένα βιβλίο που κυκλοφόρησε με τον κλασικό τρόπο: από τον ιδιώτη εκδότη στα βιβλιοπωλεία. Θέμα του είναι η καταγραφή της ιστορίας της εκτός των τειχών δυτικής Θεσσαλονίκης, μέχρι το 1919. Λίγο πριν καταφθάσουν στην περιοχή οι πρόσφυγες του 1922 και της προσδώσουν τη φυσιογνωμία που έχει μέχρι και σήμερα.



Την ίδια περίοδο βγήκαν ακόμα δύο βιβλία, τα οποία όμως χρηματοδοτήθηκαν από τον Οργανισμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας παρόλο που ήταν καθαρά δημοτικές εκδόσεις.
Σημασία έχει πως είναι σημαντικά βιβλία, τα οποία προφανώς γράφονταν τον ίδιο περίπου καιρό με το "Δερβένι".

Δήμος Νεάπολης: Αν ψάξει κανείς τώρα στην ιστοσελίδα του Δήμου Νεάπολης δεν θα βρει τίποτε σχετικό με την τοπική ιστορία. Τουλάχιστον δεν βρήκα εγώ ψάχνοντας. Αν υπάρχει κάτι, θα είναι καλά κρυμμένο.
Το 1996, από τις 24 Νοεμβρίου μέχρι 1 Δεκεμβρίου, ο Δήμος Νεάπολης έστησε μια εβδομάδα μνήμης, στα πλαίσια της οποίας συγκεντρώθηκε το υλικό που συγκρότησε το βιβλίο "1946-1996, 50 χρόνια Δήμος Νεάπολης". Το βιβλίο γράφει ως έτος έκδοσης το 1996 και αναφέρει ως χορηγούς το Υπουργείο Πολιτισμού, την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, τη Νομαρχία Θεσσαλονίκης και τον Οργανισμό Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης "Θεσσαλονίκη 1997". Το ερευνητικό φορτίο το ανέλαβε ο Jose Rondriguez.
Το βιβλίο έχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό και είναι επαρκώς τεκμηριωμένο.

Δήμος Ελευθερίου-Κορδελιού: Η αναφορά στην ιστορία του, στην ιστοσελίδα του ίδιου του Δήμου, είναι ισχνή και αποκαρδιωτική. Κάποια στοιχεία που παρατίθενται, μένουν μετέωρα και ατεκμηρίωτα. Τα στοιχεία αυτά αναπαράγονται και σε κάποιες ιστοσελίδες σχολείων κάνοντας την εικόνα τραγική. Καμία αναφορά σε ιστορική έρευνα και σε συγκεκριμμένους ερευνητές.
Και να φανταστεί κανείς πως υπάρχει ένα βιβλίο που εκδόθηκε από το Δήμο στα πλαίσια του Οργανισμού Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 1997, γραμμένο από σοβαρό ερευνητή και άνθρωπο που διετέλεσε και αντιδήμαρχος. Ο Περικλής Βακουφάρης έκανε μια σημαντική έρευνα και τα τεκμήριά της, απλόχερα, τα δημοσίευσε στο βιβλίο του με τίτλο "Ελευθέρια-Ν. Κορδελιό, πατρίδες τότε και τώρα". Έτσι στο βιβλίο βρίσκει κανείς δημοσιεύματα της "Εφημερίδας των Βαλκανίων" μεταξύ των ετών 1922-1930 και τη μετάφραση του οθωμανικού κτηματολογίου μιας περιοχής που σχεδόν καλύπτει τη συνολική έκταση στην οποία αναπτύχθηκαν οι Δυτικές συνοικίες της Θεσσαλονίκης.



Ένα εκπληκτικό βιβλίο το οποίο τυπώθηκε το Σεπτέμβριο του 1997 και εκδόθηκε από τις εκδ. Μακεδνός με τη συνεργασία του Οργανισμού "Θεσσαλονίκη, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης 1997". Όλος ο σχεδιασμός όμως δείχνει πως πρόκειται για έκδοση του Δήμου Ελευθερίου-Κορδελιού. Στα περιεχόμενα γίνεται λόγος για "Προοίμιο Πολιτιστικής Πρωτεύουσας" το οποίο δεν υπάρχει πουθενά στο βιβλίο. Στη θέση του, ως πρώτο κείμενο βρίσκεται η, τότε, σύνθεση του Δημοτικού Συμβουλίου Ελευθερίου-Κορδελιού για να ακολουθήσει ο "πρόλογος δημάρχου" μετά φωτογραφίας, παρακαλώ!

Τα πρώτα βήματα έγιναν. Τη σκυτάλη πήρε ο Δήμος Αμπελοκήπων. Όχι με το βιβλίο που παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα του και για το οποίο έγραψα πως ελέγχεται για την δεοντολογία που τήρησε και την ερευνητική του ομάδα που μένει στην αφάνεια. Ο Δήμος αυτός νωρίτερα, το 1998, είχε βγάλει ένα πολύ σημαντικό βιβλίο.

Δήμος Αμπελοκήπων: Όπως ο Δήμος Νεάπολης ανέθεσε στον Jose Rondriguez να κάνει την έρευνα για την ιστορία της περιοχής, έτσι και ο Δήμος Αμπελοκήπων απευθύνθηκε στον Ευάγγελο Χεκίμογλου. Καρπός της έρευνας το βιβλίο "Οι Αμπελόκηποι έχουν ιστορία" που εκδόθηκε από το Δήμο Αμπελοκήπων και τις εκδόσεις Ιανός το 1998. Μια πολύ καλή εργασία η οποία έλαβε υπόψιν της και τα ήδη εκδοθέντα βιβλία (Το "Από το Βαρδάρι ως το Δερβένι" και το "Ελευθέρια-Ν. Κορδελιό, πατρίδες τότε και τώρα"). Σημαντική είναι η συμβολή του βιβλίου αυτού στην Ιστορία των Δυτικών Συνοικιών της Θεσσαλονίκης καθώς ο συγγραφέας του επιχειρεί την ταύτιση των περιοχών του οθωμανικού κτηματολογίου που δημοσιεύτηκε από τον Περικλή Βακουφάρη με σημερινές τοποθεσίες.

Δήμος Σταυρούπολης: Επισήμως ο Δήμος αυτός βγάζει βιβλία τοπικής ιστορίας στα πλαίσια του Ιστορικού του αρχείου το 2001 και το 2002. Στην ιστοσελίδα του υπάρχει αναφορά στο Ιστορικό αρχείο και τις εκδόσεις του.

Δήμος Πολίχνης: Το 2006 βγαίνει το βιβλίο του πρωτοπρεσβύτερου Αναστασίου Π. Παρούτογλου. Δεν αναφέρεται πουθενά στην ιστοσελίδα του Δήμου Πολίχνης. Στο βιβλίο δεν υπάρχει πουθενά χρονολογική σήμανση. Έχει αριθμό ISBN με τον οποίο δεν βρήκα άκρη στην Εθνική Βιβλιοθήκη. Ως εκδότης αναφέρεται ο Δήμος Πολίχνης (υπάρχει η καθιερωμένη σελίδα του δημάρχου) με χορηγό το Υπουργείο Πολιτισμού. Αναφέρονται και οι εκδόσεις Αιγαίο. Ο τρόπος που χειρίζεται τις πηγές του είναι λιγάκι προβληματικός. Παραπέμπει κατευθείαν στην πρωτογενή πηγή όταν είναι προφανές πως το στοιχείο το "δανείστηκε" από άλλον ερευνητή που προηγήθηκε. Ονόματα δε λέμε μην μας πουν και παραπονιάρηδες.

Όπως γίνεται φανερό, οι ιστοσελίδες των Δήμων δεν γνωρίζουν από τοπική ιστορία. Αγνοούν σημαντικά βιβλία. Υπάρχουν και οι Δήμοι που δεν έχουν εκδόσει ακόμα κάτι. Για τη Μενεμένη δεν έχω καμία πληροφορία για έκδοση. Στην ιστοσελίδα της αναφέρονται λίγα ιστορικά στοιχεία με πηγή την έκδοση για τα 2300 χρόνια της Θεσσαλονίκης. Ο Δήμος Ευόσμου έχει έναν ικανό άνθρωπο στο Ιστορικό του αρχείο, ο οποίος έχει συγκεντρώσει σημαντικό υλικό που δεν βγήκε ακόμα σε βιβλίο, ενώ κι αυτόν η ιστοσελίδα του Δήμου του τον αδικεί με τη φτώχια της. Το μοναδικό βιβλίο που γνωρίζω και που έχει μια ιδιαίτερη αξία είναι το "Προσφυγικός Ελληνισμός". Είναι μια έκδοση του 2ου ΤΕΛ Ευόσμου του 1995. Αποπειράται μια συνολική παρουσίαση της εικόνας των Δυτικών συνοικιών και έχει πολλές αφηγήσεις προσφύγων και κατοίκων του Ευόσμου. Καλύπτει δηλαδή ένα κενό στον τομέα "Μαρτυρίες".


Στους Αμπελόκηπους ξεκίνησε και μια σοβαρή προσπάθεια εκτός Δήμου για τη συγκρότηση Κέντρου Ιστορίας. Ο Δήμος Ευκαρπίας είναι νεοσύστατος Δήμος. Γνωρίζω ότι από το 2006 υπάρχει μια έκδοση με πρωτοβουλία του συλλόγου των Μικρασιατών, αλλά δεν το έχω. Πρόσφατα ένα δημοσίευμα έκανε λόγο για ένα λεύκωμα των μαθητών του Γυμνασίου Ευκαρπίας ("Ευκαρπία, η καρδιά μας μεθάει με τις αναμνήσεις σου...), το οποίο ο δήμαρχος το χαρακτήρισε "στολίδι". Η Ε΄ ΕΛΜΕ, η συνδικαλιστική οργάνωση των καθηγητών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης προετοιμάζει μια εκδήλωση για την ιστορία των Δυτικών Συνοικιών της Θεσσαλονίκης. Ας ξεκινήσει λοιπόν μια κουβέντα για την τοπική ιστορία.