Το 1978 ήταν η χρονιά του μεγάλου σεισμού στη Θεσσαλονίκη, ήταν όμως και η χρονιά των δημοτικών εκλογών. Ο Χρήστος Τσακίρης ήταν υποψήφιος δήμαρχος στη Σταυρούπολη κι εγώ έδινα μαζί του τη μάχη κάνοντας γελοιογραφίες σατιρίζοντας τον αντίπαλό του και προηγούμενο δήμαρχο. Ο πρώην δήμαρχος δεν τα κατάφερε, ο Χρήστος βγήκε δεύτερος την πρώτη Κυριακή και πρώτος την δεύτερη Κυριακή και εκλέχτηκε δήμαρχος Σταυρούπολης.
Το άστρο του έλαμψε για πολλά χρόνια, έκανε πολλά πράγματα στη Σταυρούπολη, κυριολεκτικά της άλλαξε το πρόσωπο, την έκανε μια πόλη με αναγνωρίσιμο δημόσιο χώρο. Όταν έφυγε πια από κοντά μας, ήμουν υπέρμαχος, ως αντιδήμαρχος, στο να τιμηθεί ονομάζοντας το Κέντρο Πολιτισμού με το δικό του όνομα και τελικά έτσι και έγινε ενώ υπήρχαν και άλλες προτάσεις.
Την πρώτη κιόλας χρονιά της θητείας του, γιορτάζεται το Διεθνές Έτος Παιδιού, διοργανώνονται εκδηλώσεις μπροστά από τον χώρο του δημαρχείου. Είμαι πρόεδρος του Πανσπουδαστικού Συλλόγου Σταυρούπολης και στήνουμε μια έκθεση βιβλίου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων. Το δημαρχείο ήταν κτίριο του 1964 και έργο ενός άλλου αυτοδιοικητικού, κοινοτάρχη εκείνου, που συνέδεσε το όνομά του με νέα δημόσια κτίρια. Το 1979 πάντως, ο χώρος μπροστά από το Δημαρχείο ήταν απελπιστικά άσχημος και απεριποίητος, με παράγκες επί της οδού Λαγκαδά μπροστά από το κτίριο.
Στον χώρο έξω από το Δημαρχείο γιορτάζονταν οι εθνικές επέτειοι. Στηνόταν μια μαρμάρινη πυραμίδα και εκεί κατέθεταν τα στεφάνια. Η φωτογραφία που έχω πρέπει να είναι από το, σημαδιακό για μένα, 1981. Καταθέτω στεφάνι εκ μέρους του Πανσπουδαστικού Συλλόγου Σταυρούπολης αλλά ταυτόχρονα προβαίνω σε μια ενέργεια η οποία έθεσε τέλος στην, πενταετούς σχεδόν διάρκειας, κομματική μου ιδιότητα! Βοήθησα, μαζί με τον αδελφικό μου φίλο και σύντροφο, έναν αγωνιστή της Αριστεράς, όχι όμως της δικής μας κομματικής Αριστεράς, να καταθέσει στεφάνι παρά το πρωτόκολλο της εκδήλωσης, κάτι που δεν μας συγχωρήθηκε. Ας είναι, δεν μετανιώνω.
Τριγυρνούσα λοιπόν μπροστά από το δημαρχείο για εκδηλώσεις, είχα ξοδέψει έξι χρόνια στο διπλανό ΣΤ΄ Γυμνάσιο Αρρένων Θεσσαλονίκης, αλλά δεν ήξερα τίποτε για τα χώματα που πατούσα. Ο Χρήστος όμως ήξερε. Είχε έναν καλό συνεργάτη αρχιτέκτονα, ο οποίος άφησε το αποτύπωμά του στα έργα του πολιτικού Τσακίρη, τον Γιώργο Αθανασόπουλο, και έτσι μπήκε σε εφαρμογή το σχέδιο για ένα πάρκο πλατεία μπροστά στο δημαρχείο και την τοποθέτηση εκεί ενός μνημείου. Και να μην θέλαμε να μάθουμε κάτι για εκείνα τα χώματα, μας το θύμιζαν εκείνα. Κατά τις εργασίες διαμόρφωσης του χώρου και την κατεδάφιση των παραγκών επί της Λαγκαδά ήρθε στην επιφάνεια μία μαρμάρινη πλάκα που χρησίμευε ως κατώφλι στον νεροχύτη ενός καφενείου. Μια επιτύμβια πλάκα. Λίγα μέτρα νοτίως του Δημαρχείου και σχεδόν πάνω στη νοτιοδυτική γωνία της αυλής του γυμνασίου υπήρχε η Τούμπα των Εκτελέσεων επί Κατοχής. Έπαιρναν οι Γερμανοί από το γειτονικό στρατόπεδο Παύλου Μελά κρατούμενους και τους εκτελούσαν για αντίποινα. Και επί Κατοχής και στα πρώτα χρόνια της Απελευθέρωσης, πήγαιναν οι συγγενείς και άναβαν ένα κεράκι ή έφτιαχναν έναν σταυρό. Ή μια μαρμάρινη πλάκα. Η Τούμπα όμως στις αρχές της δεκαετίας του 1950 ισοπεδώθηκε για να κτιστεί πρώτα το γήπεδο του Παύλου Μελά και μετά το ΣΤ΄ Γυμνάσιο Αρρένων. Τα χώματά της σκορπίστηκαν, η πλάκα έγινε οικοδομικό υλικό. Σώθηκε όμως.
Οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, οι πρώην κρατούμενοι στο Παύλου Μελά, οι συγγενείς των κρατουμένων ή των εκτελεσμένων τιμούσαν τη μνήμη των ανθρώπων εκείνων μέσα στον χώρο του στρατοπέδου, στην άκρη του μακρόστενου κτιρίου του παράλληλου προς την οδό Λαγκαδά το οποίο λειτουργούσε ως φυλακή επί Κατοχής. Από τα δυτικά παράθυρά του οι κρατούμενοι μπορούσαν να βλέπουν να σκάβονται οι λάκκοι που θα υποδέχονταν τα κορμιά των εκτελεσμένων!
Ο Χρήστος λοιπόν γνωρίζοντας τι έγινε σ' εκείνα τα χώματα αποφάσισε να στήσει ένα μνημείο στο νέο πάρκο. Το μνημείο θα έμπαινε στην τρίτη κορυφή ενός τριγώνου, με τις άλλες δύο να είναι η θέση της Συγκέντρωσης Μνήμης και η θέση της Τούμπας.
Προκηρύχτηκε λοιπόν ένας Πανελλήνιος Διαγωνισμός και το Πρώτο Βραβείο το κέρδισε ο Ευθύμιος Καλεβράς, γλύπτης από την Κατερίνη. Το τελείωσε το 1985 και το έστησε στη θέση του το 1986, μάλλον φθινόπωρο.
Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου γίνονται τον ίδιο χρόνο και μετά από δύο χρόνια, από το 1988, εκεί μπροστά του γίνεται μια εκδήλωση μνήμης, η οποία εμπεριέχει ένα μικρό λάθος. Επιλέχτηκε η 6η Ιουνίου, ημέρα κατά την οποία το 1944 εκτελέστηκαν 101 κρατούμενοι, οι περισσότεροι από το Παύλου Μελά. Η εκτέλεσή τους δεν έγινε στη γειτονική Τούμπα αλλά κοντά στα Διαβατά. Δεν πειράζει. Ακόμα κι αν ηχούν τα ονόματα των 101 στην εκδήλωση, ουσιαστικά μνημονεύονται όλοι οι πεσόντες σ' εκείνα τα χρόνια!
Οι μορφές του μνημείου έχουν στην πλάτη τους τον χώρο όπου υψωνόταν η Τούμπα. Ο Χρήστος και όλοι οι πολίτες της Σταυρούπολης ήταν περήφανοι για το έργο αυτό. Ο Χρήστος δεν είχε στραμμένη την προσοχή του μόνο στις λάσπες της συνοικίας και στα χώματα. Έστησε ένα δραστήριο Γραφείο Προγραμματισμού και Ανάπτυξης και είχε ανοιχτά τα μάτια του που κοιτούσαν και προς Ευρώπη μεριά. Το 1989 βγαίνει ένα τεύχος, αφιερωμένο στον λαό της Σταυρούπολης, έχει τίτλο Γνωριμία με τη Σταυρούπολη και στο εξώφυλλό του, κάτω δεξιά, καμαρώνει ένα σκίτσο παραλλαγή του μνημείου, ως σήμα του Γραφείου!
Στις εσωτερικές του σελίδες υπάρχουν όμορφα πράγματα και κάποιες εκπλήξεις. Φυσικά υπάρχει το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης και μάλιστα ως φόντο εκδηλώσεων πια!
Υπάρχει όμως ακόμα ένα ορειχάλκινο άγαλμα, του Πόντιου Ακρίτα αυτή τη φορά που στήθηκε μερικά μέτρα πιο βόρεια, με πρωτοβουλία του συλλόγου Ποντίων της Σταυρούπολης, Ακρίτες του Πόντου.
Ποιος είναι ο καλλιτέχνης αυτού του έργου; Μια ματιά στο λεύκωμα που βγήκε για τον Ευθύμιο Καλεβρά μας λύνει την απορία.
Δύο εμβληματικά έργα, του ίδιου γλύπτη, κοσμούν τη Σταυρούπολη. Η διαμόρφωση του χώρου όμως δεν τελείωσε. Η μορφή του υπάρχοντος κτιρίου του Δημαρχείου και η συντροφιά του με το Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης, έφεραν στον νου του Γιώργου Αθανασόπουλου έναν πίνακα του Νίκου Εγγονόπουλου.
Δεν ήθελε και πολύ! Εξ άλλου οι υπηρεσίες του Δήμου πλήθαιναν, χρειαζότανε επιπλέον χώρος. Επέκταση καθ' ύψος!
Τα χρόνια περνάνε. Μετά από δώδεκα χρόνια και τρεις συνεχόμενες θητείες ο Χρήστος Τσακίρης δίνει τη θέση του στον Σπύρο Μπαρούτα που κι αυτός έμεινε στη θέση του δημάρχου για άλλα δώδεκα χρόνια. Το 2002 κερδίζει τις εκλογές ο Διαμαντής Παπαδόπουλος και μαζί του εκλέγομαι κι εγώ δημοτικός σύμβουλος. Ο χώρος μπροστά από το Δημαρχείο είναι πια τελειωμένος και όμορφος. Γεμίζει με κόσμο είτε για γιορτές είτε για διαμαρτυρίες. Όπως αυτή του 2004 για το εργοστάσιο φυτοφαρμάκων ΔΙΑΝΑ.
Το τοπίο όμως θα αλλάξει κι άλλο στο μέλλον. Είναι η σειρά του σχολείου να επεκταθεί, όχι εις ύψος όπως το Δημαρχείο αλλά αποκτώντας νέα πτέρυγα στην πλάτη του μνημείου. Μέχρι να αρχίσει να κτίζεται όμως αυτή η πτέρυγα μεσολαβεί η διετία 2005-2006 κατά την οποία είμαι αντιδήμαρχος πολιτισμού. Τα μάρμαρα του χώρου του μνημείου έγιναν πόλος έλξης παιδιών με σκέητ μπορντ. Οι φθορές στα μάρμαρα αυτά είναι εμφανείς. Περισσότερο εμφανής όμως είναι και η γραφή με σπρέυ πάνω στο μνημείο. Και καθώς βλέπω τη φθορά που υφίσταται το μνημείο και σκέφτομαι πως κάτι πρέπει να κάνω, το μάτι μου πέφτει στο ράμφος του περιστεριού! Λείπει! Το περιστέρι δεν έχει, όχι μόνο ράμφος, αλλά ούτε κεφάλι! Από πότε συμβαίνει αυτό;
Η επόμενη κίνηση ήταν να βρω τον Ευθύμιο Καλεβρά. Τον βρήκα, ήρθε με έναν βοηθό του, δούλεψαν και αποκατέστησαν το μνημείο τον Μάιο του 2006.
Το περιστέρι απέκτησε το κεφάλι του, το μνημείο απέκτησε το κανονικό του χρώμα. Θυμάμαι πως ο βοηθός του γλύπτη μας είχε πει να τον ψάχνουμε κάθε φορά που θα ήθελε βάψιμο το μνημείο επειδή ήθελε ειδική μπογιά και επεξεργασία. Οι κουβέντες του μού έρχονται στον νου όταν βλέπω τα χρωματιστά μπαλώματα!
Θα μπορούσα να τελειώσω εδώ αυτό το κείμενο. Στην ομορφιά! Στην αποκατάσταση της φθοράς. Όμως θα ήταν σαν να παραδίδω, και εγώ και όλοι μας, το Μνημείο βορά στην Ασχήμια και την Προσβολή. Οι επόμενες εικόνες είναι σκληρές. Και είναι διαχρονικές. Και επαναλαμβάνονται ύστερα από προσπάθειες επαναφοράς του Μνημείου στη κανονική του όψη. Δεν είμαι υπέρ της καταστολής. Δεν γνωρίζω τρόπους να προστατεύσω την Ομορφιά που εκτίθεται σε Δημόσιο Χώρο. Μπορώ να την υμνήσω και να τη δείξω. Φτάνει αυτό;
Και δυστυχώς, σε μικρότερο έστω βαθμό, ασχήμιες υπάρχουν και πάνω στο άλλο άγαλμα του ίδιου καλλιτέχνη στην ίδια περιοχή!
Χωρίς άλλα λόγια σταματάω. Για την ώρα τουλάχιστον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου