Μια carte postale κάνει την εμφάνισή της, τον Απρίλιο του 2015, στην ιστοσελίδα της Sabah με τον υπότιτλο: Osmanlı Süvari Askerleri / 1890'lar. To site δεν κάνει καμιά προσπάθεια ταυτοποίησης. Οθωμανοί ιππείς γύρω στο 1890!
Στην ίδια την εικόνα όμως (η οποία είναι εμφανώς κομμένη αριστερά) γράφονται τα εξής: (Sa)lut de Constantinople και Les supérieurs se rendant au Selamnik. Χαιρετισμός, λοιπόν, από την Κωνσταντινούπολη και ανώτεροι αξιωματικοί του ιππικού που ετοιμάζονται να πάνε στη Θεσσαλονίκη. Selamnik γράφει αλλά δεχόμαστε πως ήθελε να γράψει Selanik.
Ενάμισυ χρόνο μετά, τον Οκτώβριο του 2016, μια άλλη κόπια της ίδιας κάρτας εμφανίζεται στα wikimedia commons.
Τώρα η Κωνσταντινούπολη έγινε Ανατολή και η δεύτερη λεζάντα έμεινε ίδια, όπως ίδια έμεινε και η πόλη: Selamnik. Αυτό που κερδίζουμε είναι πως η εικόνα τυπώθηκε πριν το 1908, αφού ταχυδρομήθηκε για το Πάσχα της ίδιας χρονιάς!
Ο χρήστης που την ανέβασε δηλώνει πως πρόκειται για το σημερινό στρατόπεδο Παύλου Μελά στη Θεσσαλονίκη, χωρίς καμία τεκμηρίωση. Δεν ξέρω πόσο αξιόπιστος είναι. Ο ίδιος πάντως ανεβάζει, την ίδια μέρα και τη Μονή Καλογραιών με το τζαμί του στρατοπέδου Πάυλου Μελά να φαίνεται στο βάθος.
Η φωτογραφία αυτή ανήκει στο αρχείο του Γιάννη Μέγα και πρωτοδημοσιεύτηκε στο βιβλίο μου Λεμπέτ το 1993. Έκτοτε μπήκε και σε άλλα βιβλία μου ενώ την είδα να κυκλοφορεί και στο διαδίκτυο σε σελίδες για τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο και σε σελίδες για την τοπική ιστορία της Θεσσαλονίκης. Η Βουλγάρικη Βικιπαίδεια που την αναδημοσιεύει παραπέμπει στο άρθρο τής, αείμνηστης, Κύας Τζήμου, η οποία όμως παρέπεμπε στο βιβλίο μου Η μοναξιά του Ζέιτενλικ. Θα επανέλθω σ΄αυτήν την φωτογραφία πιο κάτω. Εδώ να σημειώσω πως κακώς αναφέρεται το συγκεκριμένο τζαμί ως τζαμί του Λεμπέτ. Η λέξη Λεμπέτ χρησιμοποιήθηκε για την συγκεκριμένη περιοχή μετά το 1914 και το τζαμί είχε κατασκευαστεί αρκετά χρόνια πριν. Το τζαμί αυτό φωτίστηκε από τη νεώτερη έρευνα και απέκτησε κτήτορα και όνομα και σελίδα στο facebook.
Τον Μάρτιο του 2017, μια σελίδα δημοπρασιών, δημοσιεύει το αντικείμενο 1061:
Lot No: 1061 » Kartpostal,
KARTPOSTAL-Osmanlı Askeri Kart Atlı Süvariler
Είναι η ίδια με την κόπια που ανέβασε η Sabah, μόνο που εδώ είναι ολόκληρη και έχει διαφορετική λεζάντα, πάλι όμως σχετική με το Οθωμανικό ιππικό. Λείπει η χρονολογική σήμανση.
Μισό χρόνο μετά, Σεπτέμβριο του 2017, δημοσιεύεται και τρίτη κόπια, με γραμματόσημο, σφραγίδα και παλαιοοθωμανική γραφή στο κάτω μέρος, μόνο που τώρα αυτός που τη δημοσιεύει γράφει πως εικονίζονται οι στρατώνες Σελαμιγιέ της Κωνσταντινούπολης.
Σ΄αυτούς τους στρατώνες παραπέμπει και το Google αν αναζητήσει κανείς παρόμοιες εικόνες. Οι στρατώνες αυτοί όμως έχουν τρεις σειρές παραθύρων, άρα, μάλλον δεν εικονίζονται στην επίμαχη carte postale. Όπως και το στρατόπεδο Παύλου Μελά, φαίνεται να απκλείεται, αν συγκρίνει κανείς τα μήκη του κτιρίου. Αυτό που φαίνεται στην κάρτα και αυτό που βλέπουμε περπατώντας την οδό Λαγκαδά.
Δυστυχώς δεν έχουμε φωτογραφίες των μακρόστενων κτιρίων του στρατοπέδου Παύλου Μελά σε εποχές κοντινές στον χρόνο κατασκευής τους. Η πιο παλιά που γνωρίζω είναι του 1923, ανήκει στο αρχείο του Βασίλη Πανταζόπουλου και είναι στερεοσκοπική. Ασπρόμαυρη εκδοχή της ενέταξα σε ένα διήγημά μου και τη δημοσίευσα στο περιοδικό του ΚΙΑΘ και αργότερα στο βιβλίο μου Ίχνη όζας.
Δυστυχώς δεν είναι πανοραμική, όλου του κτιρίου. Μπορούμε λοιπόν να συγκρίνουμε την carte postale των αρχών του αιώνα με τη σύγχρονη εικόνα του κτιρίου; Μεσολαβούν πολλά χρόνια. Η περίπτωση του κτιρίου των Αδελφών του Ελέους που δημοσιεύτηκε λίγο πιο πάνω μας διδάσκει πως οι εικονες έχουν τα δικά τους μυστικά. Στο νέο βιβλίο, στο οποίο συμμετέχω, Οι Φράγκοι της Σαλονίκης, εστιάζω σε ένα σημείο του κτιρίου, που σήμερα είναι κατεδαφισμένο, και ανακαλύπτω ένα τεκμήριο, απίθανο! Μια χρονολογία. Η έρευνά μου έλεγε πως οι Αδελφές του Ελέους έκτισαν πρώτα, το 1862 ένα μικρό διώροφο κτίριο.
Αργότερα και σε διαφορετικό σημείο έκτισαν ένα μεγαλύτερο, πριν το 1890.
Κανείς δεν πρόσεξε πως η φωτογραφία του 1917 και αυτή εδώ δεν είναι ίδιες κι ας δείχνουν ττο ίδιο κτίριο. Για την ακρίβεια, η φωτό του 1917 δείχνει το ίδιο κτίριο μ' αυτήν εδώ, με την προσθήκη δύο πλαϊνών τμημάτων, τα οποία προστέθηκαν το 1907-1908. Ο αριθμός 1907 λοιπόν υπήρχε στη μετόπη του κατεδαφισμένου κτιρίου και υπάρχει κρυμμένος στα pixels των μικρών αναλύσεων
Κι αν στο κτίριο των Αδελφών του Ελέους προστέθηκαν πτέρυγες και μεγάλωσε, στο στρατόπεδο του Παύλου Μελά πρέπει να ισχύσει το αντίστροφο σενάριο για να αποδεχθούμε την οθωμανική κάρτα ως κάρτα που απεικονίζει κτίριο του στρατοπέδου Παύλου Μελά: πρέπει να γκρεμίστηκε μεγάλο μέρος της βορεινής πλευράς του εικονιζόμενου κτιρίου. Μπορεί και να έγινε αυτό αφού εκείνο το κομμάτι του κτιρίου έκρυβε τη Μέκκα από το τζαμί που χτίστηκε αργότερα και πιο δυτικά, 25 μέτρα από τη σημερινή του θέση! Έγινε όμως; Να που μια απλή καρτούλα μπορεί να γεννήσει ένα ολόκληρο ερευνητικό πεδίο!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου