Θα με πουν γκρινιάρη και γκρινιάρης δεν είμαι

Η πρώτη ξενάγηση στη δυτική Θεσσαλονίκη έγινε τον Φεβρουάριο του 1992. Μακρινή εποχή, στ’ αλήθεια. Είχε συμπληρωθεί ένας σχεδόν χρόνος δράσης μιας παράτολμης ομάδας με τον τίτλο «Άλλη πλευρά». Τον Φεβρουάριο εκείνο λοιπόν είχε επισκεφθεί την Σταυρούπολη μια ομάδα Ευρωπαίων με αφορμή το πρόγραμμα «Γειτονιές σε κρίση». Θέλοντας να δείξουμε τις προοπτικές που θα μπορούσαν να ανοίξουν με την εφαρμογή άλλων πολιτικών καταστρώσαμε ένα σχέδιο μιας διαδρομής που θα έπειθε γι’ αυτήν την προοπτική. Ξεκινήσαμε από το σημερινό Κέντρο Πολιτισμού Χρήστος Τσακίρης που τότε ήταν ακόμα γιαπί (λειτουργούσε μόνο ο τέταρτος όροφος για τις ανάγκες της σχολής χορού. Επισκεφθήκαμε την έκθεση της Φωτογραφικής Συγκυρίας στο γειτονικό βιβλιοπωλείο ΥΠΟΓΕΙΟ. Ήταν η πρώτη και μάλλον η μοναδική φορά που ο όμορφος αυτός θεσμός που έστησε ο Άρις Γεωργίου έφυγε από το κέντρο της πόλης και βγήκε εκτός των τειχών της.

Η ξενάγηση ουσιαστικά άρχιζε από τη Νεάπολη. Από ένα μπαλκόνι του Κέντρου Νεότητας Νεάπολης στην οδό Δαβάκη όπου είχαμε όλο το στρατόπεδο Παύλου Μελά στα πόδια μας. Κατηφορήσαμε μετά την Δαβάκη, τον χείμαρρο δηλαδή Egri Dere (Λοξός Λάκκος) και φτάσαμε στα ερείπια του Ιεροσπουδαστηρίου των Λαζαριστών και στην απέναντί του Μονή των Αδελφών του Ελέους. Κατηφορήσαμε και περάσαμε από τα Καπνομάγαζα της Τερψιθέας για τα οποία είχαμε ήδη κινήσει διαδικασίες για την αξιοποίησή τους. Από το Καπνομάγαζο Λάτση που έγινε τελικά έδρα της Σχολής Καλών Τεχνών, από το Οβάλ Καπνομάγαζο που έγινε μετά έδρα της Σχολής Κινηματογράφου μέχρι το Κόκκινο Καπνομάγαζο που φιλοξενούσε τον πεντάπτυχο πίνακα του Τάσσου. Οι διαδικασίες που προαναφέρθηκαν και η εξέλιξη των συγκεκριμένων κτιρίων καθώς και η τύχη του πίνακα θα μπορούσαν να είναι μεγάλα ξεχωριστά κείμενα. Το τέλος της διαδρομής ήταν στην εκπληκτική στο σχεδιασμό της Πλατεία Εδέσσης για τσίπουρο σε παραπλήσιο καφενεδάκι.

Δέκα σχεδόν χρόνια μετά επιχείρησα να κάνω κάτι ανάλογο. Έστειλα μήνυμα σε φίλους εικαστικούς καλλιτέχνες και τους πρότεινα να κάνουμε μαζί μια βόλτα στα δυτικά για να τους δείξω πράγματα που ίσως κάποια στιγμή τα ενέτασσαν στην θεματική τους και στο έργο τους. Ανταποκρίθηκε ένας για την βόλτα κι ένας άλλος αρκέστηκε να του υποδείξω με φωτογραφίες σημεία της διαδρομής. Προέκυψαν έτσι υπέροχοι πίνακες του Ντίνου Παπασπύρου και δυο χαρακτικά του Νίκου Νικολαΐδη.

Δώδεκα χρόνια μετά επιχειρώ κάτι πιο σοβαρό. Το καλοκαίρι του 2013 με πλησιάζουν στελέχη του Δήμου Παύλου Μελά (συνένωσε τους δήμους Σταυρούπολης, Πολίχνης, Ευκαρπίας) και μου ζητάνε να κάνω κάτι, μια ομιλία ας πούμε, για το στρατόπεδο Παύλου Μελά. Έτρεχε πάλι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα για την επανάχρηση παλαιών στρατοπέδων. Βρήκα ευκαιρία να υλοποιήσω το παλαιό σχέδιό μου για ξεναγήσεις στη δυτική, εκτός των τειχών, Θεσσαλονίκη. Είχα ήδη στο ενεργητικό μου πάνω από είκοσι χρόνια έρευνας και δημοσιεύσεων και ένιωθα πως μπορούσα να αντέξω το βάρος μιας τέτοιας ενέργειας. Στρώνομαι λοιπόν και σχεδιάζω μια διαδρομή και τον Οκτώβριο ξεκινάνε οι ξεναγήσεις στον άξονα της οδού Λαγκαδά. Κοιμητήρια Αγίας Παρασκευής, Καθολικό Κοιμητήριο, Συμμαχικά, προσφυγικός οικισμός Αρμένικα, Μονή Λαζαριστών και Αδελφών  του Ελέους και τέλος στρατόπεδο Παύλου Μελά. Έγιναν περισσότερες από δέκα τρίωρες δωρεάν ξεναγήσεις.  (Η τελευταία του 2013, η πρώτη του 2014).

Στην τελευταία, πριν λίγες ημέρες δεν μπόρεσα και την έκανε φίλος καλός από το Κέντρο Ιστορίας Αμπελοκήπων Θεσσαλονίκης. Φωτογραφίες από αυτήν την ξενάγηση υπάρχουν εδώ.

Και φτάνει που λέτε προχθές ένα μέηλ στο σχολείο μου και μας πληροφορεί για το πρόγραμμα ξεναγήσεων του ΚΜΣΤ!!! Έξι ευρώ ανά μαθητή. (Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για λύκεια ΚΜΣΤ & Dot2dot, με κοινοποίηση στα σχολεία από την Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης, παρακαλώ). Μια ομάδα ιδιωτών, ένα κρατικό μουσείο και μια Διεύθυνση Δευτεροβάθμιας και δεν βρέθηκε ένας ή μία να πάρει ένα τηλέφωνο, να στείλει ένα μέηλ και να πει μια κουβέντα βρε αδερφέ! Από ποιο βιβλίο άραγε θα αντλήσουν τα στοιχεία τους οι ξεναγοί αυτού του προγράμματος; Δεν θα χρησιμοποιήσουν το Από το Βαρδάρι ως το Δερβένι ή την Μοναξιά του Ζέιτενλικ;

Στην αρχή θύμωσα. Μετά είπα, ρε δεν χαίρεσαι που επιτέλους ο νταλγκάς σου για τη δυτική Θεσσαλονίκη έγινε ιός και μόλυνε και τους επαγγελματίες της πιάτσας; Μετά θυμήθηκα τις άπειρες προτάσεις μου στο Δήμο Σταυρούπολης αρχικά και στον Δήμο Παύλου Μελά αργότερα για εορτασμούς επετείων και εκθέσεις και σεμινάρια και διάφορα άλλα περίεργα που δεν συγκίνησαν κανέναν και αποφάσισα να γράψω μόνο αυτό το κείμενο και να καταλήξω λέγοντας πως τα παιδιά δικαιούνται να μάθουν ΔΩΡΕΑΝ την τοπική τους ιστορία.


Ούτε ένα ευρώ από μαθητή και μαθήτρια για το αυτονόητο. Την επαφή με την ιστορία του τόπου τους.